همدان - وجود گونه‌های مختلف گیاهان دارویی اعم از پرورشی و یا خودرو در همدان این منطقه را به یکی از مهمترین قطب‌های تولید این گیاهان تبدیل کرده به طوری که ۹۰ درصد گیاه رازیانه و ۶۰ درصد گیاه گشنیز کشور در این استان تولید می‌شود.
امروزه حتی با وجود توسعه صنعت داروسازی همچنان برخی از گیاهان دارویی برای درمان بیماری و یا تقویت بدن در اولویت استفاده مردم قرار دارد هرچند سابقه استفاده از این گیاهان در همدان بسی طولانی است تا جایی که بوعلی سینا حکیم و پزشک بزرگ ایرانی در کتاب قانون نام بسیاری از گیاهان دارویی مختص همدان را برای درمان بیماری‌ها ذکر کرده است.
گیاهانی از جمله بابونه، آویشن، بومادران، گل کوفته، شیرین‌بیان، گل گاوزبان، نعناع و خاکشیر تنها بخشی از صدها گونه خودرو گیاهان دارویی در همدان هستند و در کنار آنها گیاهانی مانند سیر، موسیر، رازیانه، گشنیز، سیاه دانه نیز تنها گونه‌هایی از گیاهان دارویی پرورشی همدان محسوب می شوند.
در میان ۳۰۰ و اندی گونه گیاهی موردنظر در استان همدان برخی شهرستان های این استان در کشت گونه ای خاص نمونه هستند به طوری که رتبه‌های برتر تولید گشنیز به شهرستان نهاوند، سیر به همدان و رازیانه به شهرستان رزن اختصاص دارد که این امتیاز نشان از وجود پتانسیل قوی در این حوزه در استان همدان دارد.
کارشناسان بخش کشاورزی هم نظر با کارشناسان حوزه اقتصادی توجه به ظرفیت های گیاهان دارویی را بستری برای توسعه اشتغال عنوان می‌کنند و معتقدند می‌توان از این ظرفیت بی نظیر برای ایجاد اشتغال و رونق کشت گیاهان دارویی در همدان بهره برد.
کشت رازیانه در ۲ هزار هکتار از اراضی رزن
مدیر جهاد کشاورزی رزن در همین خصوص با اشاره به اینکه در سطح دو هزار هکتار اراضی شهرستان رازیانه کشت می‌شود، اظهار کرد: بر اساس پیش‌بینی های صورت گرفته پنج هزار تن رازیانه در رزن تولید می‌شود.
محمود فتحی با اشاره به اینکه کشت رازیانه در رزن با قوت دنبال می‌شود و احتمال افزایش کشت وجود دارد، ادامه داد: سال گذشته جشنواره‌ای برای رازیانه برگزار شد و برگزاری این جشنواره در سال‌جاری هم در برنامه جهاد کشاورزی رزن قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه یک واحد بسته بندی رازیانه در شهرستان رزن در حال ایجاد است، بیان کرد: واسطه‌ها و دلال‌ها رازیانه رزن را برای صادرات از کشاورز خریداری می‌کنند که با ایجاد واحد بسته بندی ارزش افزوده این گیاه بیشتر خواهد شد.
شهرستان رزن قطب کشت رازیانه است به نحوی که ۹۰ درصد رازیانه کشور در این شهرستان تولید می‌شود
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان رزن با اشاره به اینکه به دنبال ثبت جهانی رازیانه هستیم، افزود: شهرستان رزن قطب کشت رازیانه است به نحوی که ۹۰درصد رازیانه کشور در رزن تولید می‌شود.
وی با بیان اینکه برای کشاورزان درآمد بسیار مهم است، افزود: یکی از مشکلات کشاورزان در زمان برداشت رازیانه، برداشت به صورت دستی است چراکه قابلیت برداشت با کمباین را ندارد و همین موضوع نیروی کار و هزینه زیادی می‌خواهد.
فتحی با اشاره به اینکه رازیانه گیاه پر آب‌بری نیست، افزود: در چهار روستای رزن تمام کشاورزان به کشت گیاه رازیانه اشتغال دارند.
وجود ۳۱۵ گونه گیاهی دارویی و صنعتی در استان همدان
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه در کل کشور هشت هزار گونه گیاهی وجود دارد، اظهار کرد: از این تعداد دو هزار گونه دارویی است و یا کاربردهای دارویی، صنعتی، خوراکی و معطر دارد.
قاسم اسدیان با اشاره به اینکه در استان همدان یک هزار و ۶۵۸ گونه گیاهی وجود دارد، ادامه داد: تقریباً ۹۹ درصد گونه‌های گیاهی استان همدان را مرکز تحقیقات کشاورزی استان همدان جمع آوری کرده است.
وی با اشاره به اینکه از یک هزار و ۶۵۸ گونه گیاهی شناسایی شده در استان همدان، ۳۱۵ گونه گیاه دارویی و صنعتی است که در استان همدان وجود دارند بیان کرد: این گیاهان در اقصی نقاط استان همدان اعم از ارتفاعات کوهستان و نقاطی که شخم نشده و دستکاری در آنها رخ نداده، اغلب به صورت مرتع و درصد کمی به صورت جنگل‌های پراکنده در استان همدان دیده می‌شوند.
۲۰ هزار هکتار سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان همدان
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با بیان اینکه برخی گیاهان دارویی در ارتفاعات و نقاط صعب العبور و نقاطی با برون زدگی سنگی مانده‌اند، افزود: این گیاهان دارویی قابلیت بهره برداری با ارائه طرح بهره برداری زیر نظر اداره کل منابع طبیعی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان همدان حدود ۲۰ هزار هکتار است، ادامه داد: در استان همدان گیاهان دارویی مختلفی که جنبه زراعی و یا صنعتی دارد، زیر کشت قرار دارند.
اسدیان با اشاره به اینکه حدود ۸۰ ا ۹۰ درصد رازیانه کشور در شهرستان رزن تولید می‌شود، یادآور شد: گیاه رازیانه با توجه به شرایط اقلیمی و نیاز کم به آب در این شهرستان قابلیت استقرار این گیاه وجود دارد.
وی در ادامه به نحوه کشت گشنیز در شهرستان نهاوند پرداخت و با اشاره به اینکه بیش از ۶۰ درصد گشنیز کشور در شهرستان نهاوند تولید می‌شود، تصریح کرد: شهرستان‌های رزن و نهاوند به صورت تخصصی به این حوزه پرداخته‌اند.
معرفی ۲۵ گونه گیاه دارویی برای پرورش در همدان
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با اشاره به اینکه در برخی از شهرستان‌های استان همدان امکان کار بر روی یک گونه گیاهی خاص وجود دارد، ادامه داد: مرکز تحقیقات استان همدان بیش از ۲۵ تا ۲۰ گونه گیاهی را مشخص کرده که قابلیت زراعی، ارزش افزوده بالا و امکان رشد گسترده در استان را دارد.
اسدیان با اشاره به اینکه زمینه کشت گل محمدی نیز به عنوان یک گیاه مهم فراهم شده است، افزود: در استان همدان حدود ۳۰۰ هکتار گل محمدی کشت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه امکان کشت گیاهی مانند زعفران در برخی نقاط استان همدان وجود دارد، بیان کرد: در سطح ۲۰۰ هکتار از اراضی استان همدان زعفران کشت می‌شود.
همدان با توجه به ارتفاعی که از سطح دریا دارد، شرایط اقلیمی خاص، پستی و بلندی می‌تواند زمینه رشد بسیاری از گیاهان را پای دامنه‌ها و دشت‌ها فراهم کند
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان در ادامه با اشاره به اینکه امکان کشت نعناع فلفلی، بادرنجبویه، آویشن، اسطخودوس، رزمارینوس، گل گاو زبان، مریم گلی، مفراح، گل کوفته، سر خار گل، کنگر فرنگی یا آرتیشیو در استان همدان وجود دارد، ادامه داد: همدان با توجه به ارتفاعی که از سطح دریا دارد، شرایط اقلیمی خاص، پستی و بلندی می‌تواند زمینه رشد بسیاری از گیاهان را پای دامنه‌ها و دشت‌ها فراهم کند.
اسدیان با اشاره به اینکه خوشبختانه اقبال عمومی مردم برای کشت گیاهان دارویی زیاد شده است، تصریح کرد: اکثر گیاهان دارویی به کم آبی و شرایط سخت گرما و فصل‌های خشک مقاوم هستند و این گیاهان اغلب یک سال کشت می‌شود و چندین سال مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه می‌توان کشت گیاهان دارویی را بسیار توسعه داد، افزود: در کنار توسعه کشت گیاهان دارویی می‌توان مزارعی به صورت کلکسیون‌های مختلف داشت که بتوان تولیدات گیاهان، تولیدات نشاء گیاهان، تولیدات عرقیات گیاهی، اسانس گیری گیاهان و تهیه بذر گیاهان دارویی را پرورش داد.
همدان مستعد ورود تخصصی به تولید گیاهان دارویی
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان با اشاره به اینکه استان همدان زمینه و استعداد دارد تا در زمینه گیاهان دارویی به صورت تخصصی ورود پیدا کند، افزود: کارگاه‌ها و صنایع زیادی می‌تواند در این زمینه فعال شود.
اسدیان با اشاره به اینکه همدان همچنین می‌تواند در زمینه توسعه و صادرات گیاهان دارویی به سایر استانها می‌تواند موفق باشد، ادامه داد: شرایط اقلیمی و خاک استان همدان مناسب توسعه کشت گیاهان دارویی است و با توجه به محدودیت منابع آب استان نیاز آبی گیاهان دارویی کم است.
یکی از عوامل مؤثر در گیاهان دارویی برای داشتن ماده مؤثر و اسانس بیشتر و ترکیباتی که باعث دارویی شدن آنها می‌شود، تنش‌های محیطی است
وی در ادامه در خصوص امکان کشت گیاهان دارویی به صورت گلخانه‌ای تاکید کرد: امکان کشت برخی از گیاهان دارویی به صورت کشت گلخانه‌ای وجود دارد اما یکی از عوامل مؤثر در گیاهان دارویی برای داشتن ماده مؤثر و اسانس بیشتر و ترکیباتی که باعث دارویی شدن آنها می‌شود، تنش‌های محیطی است.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان با اشاره به اینکه اگر گیاهان دارویی به صورت گلخانه‌ای تولید شوند، میزان ماده موثره در این گیاهان تغییر خواهد کرد، افزود: گیاهانی که در شرایط طبیعی و تحت تأثیر تنش‌های محیطی رشد پیدا می‌کنند، ترکیبات و مواد موثره بیشتری دارند.
با این تفاسیر آنچه مسلم است با توجه به ظرفیت استان همدان از نظر اقلیم، خاک و تعداد بالای گیاهان دارویی و صنعتی می‌توان گفت که این حوزه یکی از بهترین ظرفیت‌های کشاورزی استان همدان به شمار می‌رود چراکه در کنار کشت این گیاهان که اغلب به صورت روزمره در زندگی مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌توان صنایع تبدیلی از جمله بسته بندی، عرقیات و اسانس گیری و … ایجاد کرد و در حوزه اشتغالزایی گامی مؤثر برداشت.
