بخش کشاورزی خراسان رضوی با سهم ۴۰ درصدی از کل ارزش ناخالص تولید در این استان به عنوان یکی از پایه‌های اقتصادی و حیاتی خطه خراسان رضوی محسوب می‌شود که هر ساله در بخشهای زراعی، دامی و باغی نه تنها رشد و افزایش بهره‌وری را تجربه می‌کند بلکه سهم زیادی در تامین و تولید محصولات مورد نیاز سایر استانها هم دارد.
خراسان رضوی با وسعت ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومتر مربع معادل هفت درصد مساحت کل کشور شامل ۲۸ شهرستان، ۷۰ بخش و ۲ هزار و ۵۴۰ روستاست. این استان همچنین با ۸.۱ درصد جمعیت کشور ۶ میلیون و ۴۳۴ هزار و ۵۰۱ نفر جمعیت را در قالب ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار و ۹۱۶ خانوار دارد در خود جای داده است که یک میلیون و ۷۳۳ هزار نفر از این جمعیت در روستاهای استان سکونت دارند.
خراسان رضوی دارای یک میلیون هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی آبی و دیم با هشت میلیون تن انواع محصولات است. این استان مقام نخست کشور در تولید زعفران و زیره، رتبه دوم در تولید پسته، رتبه سوم در تولید انار و مقام چهارم کشور در تولید انگور را در اختیار دارد.
مقام نخست در تولید گوشت قرمز، رتبه دوم در تولید تخم مرغ، مقام سوم در تولید شیر و مقام چهارم در تولید گوشت مرغ نیز نشان از جایگاه این استان در حوزه دام و طیور دارد.
سهم ۳۳۰ هزار میلیارد ریالی در ارزش ناخالص اقتصادی
رییس جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که بخش کشاورزی این استان به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی کشور با برخورداری از ظرفیت ها وتوانمندی‌های وسیع حدود یک میلیون هکتار سطح زیرکشت انواع محصولات زراعی و باغی دارد گفت: این استان دارای بیش از ۱۴ میلیون واحد دامی است و با این تعداد، رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
محمدرضا اورانی افزود: ارزش ناخالص اقتصادی استان در سال گذشته بیش از ۳۳۰ هزار و ۱۵۲ میلیارد ریال بود که جایگاه تعیین کننده‌ای را به این استان داده است.
وی ادامه داد: بیشترین سهم ارزش ناخالص تولید در زیر بخش تولیدات باغی است که ۴۲ درصد کل ارزش تولیدات استان و بعد از آن فرآورده‌های دامی استان بیش از ۳۸ درصد از ارزش ناخالص تولید استان را دارد.
رییس جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در مجموع خراسان رضوی با تولید بیش از هفت میلیون تن تولید انواع محصولات زراعی، باغی، دامی و آبزیان با ارزش ناخالص اقتصادی بیش از ۳۳۰ هزار میلیارد ریال جایگاه تعیین کننده‌ای در اقتصاد ملی و استان دارد و نقش مهمی در تامین نیازهای حیاتی جامعه، امنیت غذایی، تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع و ایجاد اشتغال ایفا کرده است.
اورانی افزود: برآورد سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی استان خراسان رضوی حدود یک میلیون هکتار است که از این مقدار بیش از ۶۲۷ هزار هکتار زراعی و حدود ۳۶۲ هزار هکتار باغی است و بر اساس آمار تخمینی، استان خراسان رضوی در مقایسه با سال زراعی گذشته افزایش ۲۱ درصدی سطح زیر کشت دارد.
وی اضافه کرد: برآورد تولید محصولات زراعی و باغی استان نیز بیش از پنج میلیون و ۹۰۲ هزار تن است که از این مقدار بیش از چهار میلیون و ۸۲۸ هزار تن محصولات زراعی و حدود یک میلیون و ۷۳ هزار تن محصولات باغی است و بر اساس همین اطلاعات تولید محصولات زراعی و باغی استان رشد چهار درصدی دارد.
۸۰ درصد مزارع در دست ۲۰ درصد بهره‌برداران کشاورزی
رییس جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که ۲۰ درصد از جمعیت افزون بر ۳۰۰ هزار نفری بهره‌برداران بخش کشاورزی در این استان بر ۸۰ درصد از عرصه یک میلیون و ۴۶۰ هزار هکتاری کشتزارهای خراسان رضوی مالکیت دارند گفت: این وضعیت، نشانگر نبود تعادل میان خرده مالکی و بزرگ مالکی است که سبب سخت شدن تصمیم گیری و سیاستگذاری در حوزه کشاورزی می‌شود.
اورانی جمعیت بهره‌بردار بخش کشاورزی خراسان رضوی را ۳۳۸ هزار نفر اعلام و بیان کرد: ۷۳ هزار نفر از این تعداد بهره‌بردار بخش کشاورزی، فاقد زمین هستند و صرفا به امر گاوداری، مرغداری و پرورش ماهی اشتغال داشته و یا در زمره عشایر محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: بر این اساس ۲۶۶ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در این استان مالک مزرعه هستند که عرصه کشت و زرع تحت مالکیت هر یک از ۱۰۳ هزار نفر بهره‌بردار بخش کشاورزی خراسان رضوی نیز کمتر از یک هکتار زمین است.
رییس جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: به خاطر چنین شرایطی در حوزه مالکیت کشتزارها هم اینک تمرکز اصلی سازمان جهاد کشاورزی در حوزه خرده مالکی بر تاسیس شرکتهای تعاونی تولید و زراعی است تا کشاورزان خرده مالک مورد حمایت و ساماندهی قرار گیرند همچنین در حوزه بزرگ مالکی نیز به دنبال کشاورزی صنعتی با هدف کنترل تولیدات کشاورزی از مزرعه تا سفره هستیم.
اورانی اعمال سیاستهای متنوع برای مدیریت این حجم از تنوع در کشت و کار استان را امری بسیار ضروری و مورد پیگیری جدی توصیف و بیان کرد: یکی از سیاستها و برنامه های اصلی بخش کشاورزی خراسان رضوی توسعه کشت گلخانه ای است.
خراسان رضوی پیشرو در خرید محصولات کشاورزی
مدیر تعاون روستایی استان خراسان رضوی هم گفت: حمایت، ارائه خدمات و تقویت تشکلها و تعاونیهای روستایی کشاورزان از مهمترین اهداف مورد پیگیری در قالب وظایف تعریف شده برای این سازمان است.
ایرج ناصری‌مقدم افزود: در این راستا حمایت و تشویق تشکیل شرکتهای تعاونی روستایی و اتحادیه‌های مختلف برای تولیدکنندگان بخش کشاورزی و نیز خرید توافقی، حمایتی و تضمینی از جمله سیاستهای اولویت‌دار خدمت رسانی است.
وی ادامه داد: در این راستا استان خراسان رضوی با تشکیل و پوشش ۶۹۲ شرکت تعاونی روستایی با بیش از ۱۲۸ هزار عضو زیر پوشش از این حیث رتبه نخست را در کشور داراست.
مدیر تعاون روستایی استان خراسان رضوی هم با بیان اینکه این شمار تشکلهای تعاونی نشان از حجم بالای کار تولید و فعالیت در بخش کشاورزی این استان دارد گفت: یک چهارم اراضی با خاک خوب استان خراسان رضوی در دست تعاونیهای تولید روستایی استان است که معادل حدود ۳۰۰ هزار هکتار می‌شود.
ناصری‌مقدم با اشاره به خدمات حمایتی از روستائیان و کشاورزان این استان در قالبهای مختلف افزود: در این راستا سال گذشته ۱۱۲ هزار تن گندم، ۶ هزار تن کلزا، ۴۲ هزار تن گوجه فرنگی،حدود ۶۹ تن زعفران و ۶۹۸ هزار تن سایر محصولات از جمله پسته، کشمش، زیره و جو از کشاورزان در سه قالب خرید تضمینی، توافقی و حمایتی خریداری شده است تا به این ترتیب از کشاورزان حمایت شود.
وی ادامه داد: سال گذشته ۱۸۹ میلیون لیتر مواد سوختی و ۱۷۸ تن آرد در روستاهای استان توزیع شده است تا این بخش فعال در حوزه تولید و کشاورزی استان مورد حمایت قرار گیرند.
او توزیع ۱۲۵ هزار تن کود،۱۳ هزار تن بذر اصلاح شده و ۵۷۰ تن انواع کود و سموم شیمیایی را از دیگر اقدامات حمایتی برای کشاورزان روستایی دانست.
افزایش مکانیزاسیون کشاورزی در خراسان رضوی
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی هم گفت: افزایش سطح مکانیزاسیون بخش کشاورزی موجب افزایش بهره‌وری و کیفیت در برداشت محصول نهایی می‌شود.
سیدجعفر حاجی مجتهد افزود: سطح مکانیزاسیون بخش کشاورزی در این استان هم اکنون به ۱.۸ اسب بخار در هر هکتار افزایش پیدا کرده است این در حالی است که سطح مکانیزاسیون بخش کشاورزی در سال ۱۳۹۲ معادل ۱.۲ اسب بخار در هکتار بود.
وی ادامه داد: مکانیزاسیون در بخشهای مختلف کشاورزی با ایجاد خط اعتباری توسط دولت تدبیر و امید از سال ۹۲ مورد توجه قرار گرفته است.
معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی با اشاره به این که پارسال ۸۲۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال تسهیلات از محل خط اعتباری مکانیزاسیون استان در این بخش پرداخت شد گفت: امسال نیز معادل هزار و ۲۳۴ میلیارد ریال تسهیلات برای این منظور در نظر گرفته شده است.
حاجی مجتهد افزود: افزایش کمیت، کیفیت و راندمان محصولات تولیدی با توسعه و تجهیز مکانیزاسیون محقق می شود که این امر نیز موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد کشاورزان می‌گردد.
وی با اشاره به مزیت‌های مکانیزاسیون ادامه داد: به عنوان مثال در کاشت دستی یک هکتار گندم باید ۳۳۰ تا ۳۴۰ کیلو گرم بذر پاشیده شود که این مقدار با استفاده از دستگاه و به صورت مکانیزه ۲۲۰ کیلوگرم بذر در هر هکتار است و این به معنای صرفه جویی ۱۰۰ کیلوگرم گندم در هر هکتار است.
معاون برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی خراسان رضوی از تولیدکنندگان بخش کشاورزی خواست با مطالعه و برنامه‌ریزی مناسب، فناوری‌های نوین را برای تولید اقتصادی و رقابت پذیر را شناسایی و با استفاده از فرصت تسهیلات اعتباری برای تجهیز مزارع و باغات خود اقدام کنند تا از این طرق نیل به تولید اقتصادی و پایدار که هدف اصلی توسعه مکانیزاسیون است محقق شود.
حاجی مجتهد افزود: افزایش تولید با افزایش سطح زیرکشت و افزایش مقدار تولید در واحد سطح میسر می‌شود و مکانیزاسیون در پی تحقق اجرای هر دو روش است.
خراسان رضوی سرآمد در تولیدات دامی
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی نیز با بیان این که این استان در حوزه تولیدات و فراورده های دام و طیور جزء استانهای برتر کشور است گفت: سالانه بیش از یک میلیون و ۱۴۰ هزار تن شیر در این استان تولید می‌شود.
مجید جعفری با بیان این که این استان با تولید حدود ۸۳ هزار تن تولید گوشت قرمز رتبه نخست کشور را در این رابطه دارد افزود: این استان در حوزه تولید گوشت مرغ با ۱۸۳ هزار تن تولید، رتبه پنجم کشور و در حوزه تولید تخم مرغ با ۱۴۵ هزار و ۷۰۰ تن تولید رتبه دوم کشور را دارد.
وی ادامه داد: در تولید پیله تر ابریشم نیز خراسان رضوی با تولید ۳۳۵ تن پیله تر رتبه دوم کشور بعد از استان گیلان را دارد.
معاون بهبود تولیدات دامی خراسان رضوی با اشاره به اهمیت خوراک دام در زمینه تولید، گفت: این استان در این رابطه نیز با تولید یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن خوراک دام در سال گذشته، رتبه نخست تولید در این بخش را از آن خود کرده است.
جایگاه دوم خراسان رضوی در کشت گلخانه‌ای
هم اکنون بیش از ۱۶ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خراسان رضوی زیر کشت گلخانه است و سالانه سه میلیون تن محصول از این سطوح برداشت می‌شود.
استان خراسان رضوی به عنوان یکی از استانهای موفق و برتر در حوزه کشاورزی دارای توانمندی‌های فراوان است و کسب رتبه دوم کشور در کشت گلخانه‌ای نشان از توان و ظرفیت بسیار در این بخش دارد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تا پایان سال گذشته ۳۸۸ هکتار گلخانه و محیط‌های کنترل شده در استان ایجاد شده است که از این نظر این استان موفق به کسب رتبه دوم کشور شده است.
علی ساربان افزود: پارسال در مجموع ۱۷۰ هکتار به سطح کشت گلخانه‌ای در خراسان رضوی افزوده شد که رتبه استان را از جایگاه ششم کشور به رتبه دوم در این حوزه ارتقا داد.
وی ادامه داد: راه‌اندازی هر هکتار گلخانه هم اکنون بین ۱۲۰ تا ۳۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری نیاز دارد و در این زمینه از علاقه‌مندان و کشاورزان حمایت می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: پارسال ۹۵۰ میلیارد ریال تسهیلات یارانه‌ای برای توسعه کشت گلخانه‌ای به خراسان رضوی تخصیص یافت که بخش عمده آن تاکنون جذب شده و بقیه تا پایان سال مالی جذب خواهد شد.
ساربان افزود: هر هکتار گلخانه برای ۱۰ نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ایجاد می‌کند و برداشت محصول در این سامانه در تمام ایام سال انجام می‌شود که این ویژگی‌ها گرایش به توسعه این نحوه کشت را بیشتر کرده است.
