مهاباد- آذربایجان‌غربی با داشتن ۱۱ سد و ۹ رودخانه با قابلیت صید ماهی و ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش آبزیان از استان‌های مستعد جهش تولید در زمینه آبزی‌پروری کشور به شمار می‌رود.
اگرچه به دلیل مشکلات دریاچه ارومیه و خشک شدن آن در پی سال‌های گذشته، ذهنیت رو به توسعه در مورد منابع آبی آذربایجان‌غربی وجود ندارد اما این استان از مناطق پرآب غیرساحلی کشور به شمار می‌آید و هم‌اکنون ۱۲ سد در در این استان در حال بهره‌برداری و چند پروژه سدسازی دیگر نیز در دست احداث است.
علاوه بر این وجود رودخانه‌های پرآبی که از مناطق کوهستانی آذربایجان‌غربی سرچشمه می‌گیرد، در کنار سدهای بزرگ و کوچک و ۹ رودخانه بزرگ که مجوز صید ماهی در آنها واگذار شده، موجب شده است تا این استان به عنوان دومین استان پرآب کشور پس از خوزستان نقش مهمی در صنعت آبزی‌پروری داشته باشد.
این قابلیت چشمگیر آذربایجان‌غربی باعث شده است تا این استان با صید سالانه بیش از ۶ هزار و ۴۰۰ تُن انواع ماهی از سدها و منابع آبی خود همچنان رتبه نخست صید آبزیان را در بین استان‌های غیرساحلی کشور به خود اختصاص دهد؛ از طرفی دیگر در این استان پرآب، ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش آبزیان وجود دارد که در آنها نیز سالانه بیش از هشت هزار و ۹۸۰ تُن انواع ماهی پرورشی سردآبی و گرمابی تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
هم‌مرز بودن با کشورهای جمهوری‌آذربایجان، ترکیه و عراق و پیداکردن بازارهای هدف در این کشورها و دیگر کشورهای منطقه نیز زمینه شکوفایی بیش‌از پیش صنعت آبزی‌پروری را در آذربایجان‌غربی فراهم می‌کند.
صید ۶۴۴۵ تُن ماهی از منابع آبی آذربایجان‌غربی
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی می‌گوید که صید انواع ماهی از منابع آبی این استان در مجموع به ۶ هزار و ۴۴۵ تُن در سال می‌رسد و این مقدار ماهی صید شده به صورت روانه در بازارهای مصرف داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
محمدباقر قریشی نجف‌آباد افزود: صید ماهی از منابع آبی طبیعی شامل رودخانه‌ها، آبگیرها، آب‌بند و تالاب‌ها و منابع آبی نیمه‌طبیعی شامل دریاچه پشت سدهای آذربایجان‌غربی در طول سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال قبل از آن در مجموع ۷.۵ درصد افزایش یافت.
وی در خصوص منابع طبیعی صید ماهی در آذربایجان‌غربی، افزود: رودخانه‌های زاب، گادر، مهاباد، زرینه، سیمینه، نازلو، شهرچای، ارس و باراندوز مهمترین رودخانه‌های استان به شمار می‌رود که صید ماهی در آنها با نظارت محیط زیست صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به انجام عملیات صیادی در ۱۱ منبع نیمه‌طبیعی شامل دریاچه پشت سدهای آذربایجان‌غربی نیز اضافه کرد: این منابع شامل سدهای نوروزلوی میاندوآب، شهیدکاظمی و خراسانه بوکان، بارون ماکو، قیقاچ پلدشت، ارس، ارس۲، شهرچای ارومیه، سنجاق مهاباد، احمدآباد تکاب و حسنلو نقده است.
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی گفت: به منظور حفظ و بازسازی ذخایر آبزیان منابع آبی نیمه‌طبیعی استان و ایجاد اشتغال پایدار اعضای تعاونی هر سال تعدادی بچه‌ماهی به صورت تدریجی در این منابع رهاسازی می‌شود که این بچه‌ماهی‌ها نیز در مراکز تولید و تکثیر «پلدشت» تولید و پس از طی دوران پرورش و رسیدن به وزن مناسب در این منابع رهاسازی می‌شود.
«قریشی نجف‌آباد» افزود: سال گذشته بیش از ۷.۲ میلیون قطعه بچه‌ماهی تولید شده در مراکز تولید و تکثیر آذربایجان‌غربی در منابع آبی نیمه‌طبیعی استان رها شد که در مقایسه با سال قبل از آن در مجموع ۲ درصد افزایش داشت.
وی در خصوص برنامه‌ریزی امسال برای رهاسازی بچه‌ماهی در منابع آبی نیمه‌طبیعی استان نیز اظهار داشت: امسال پیش‌بینی شده که در مجموع بیش از ۷.۵ میلیون قطعه ماهی در منابع آبی نیمه‌طبیعی استان رها شود.
در آذربایجان‌غربی انوع آبزیان از جمله شاه‌میگو و ماهیان گرمابی شامل انواع ماهی کپور، فیتوفاک، بیگ‌هد و آمور و ماهیان بومی از جمله زردماهی صید و روانه بازار می‌شود
وی افزود: در آذربایجان‌غربی انوع آبزیان از جمله شاه‌میگو و ماهیان گرمابی شامل انواع ماهی کپور، فیتوفاک، بیگ‌هد و آمور و ماهیان بومی از جمله زردماهی صید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌شود.
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی در خصوص صید شاه‌میگو در استان نیز گفت: سال ۱۳۹۸ به دلیل کاهش ذخایر شاه‌میگو در دریاچه پشت سد ارس و لزوم اجرای پروژه‌های بازسازی ذخایر این موجود ارزشمند، مجوز صید صادر نشد.
تولید ۸۹۸۰ تُن ماهی پرورشی در آذربایجان‌غربی
مدیر اداره شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی گفت: سال گذشته در مجموع هشت هزار و ۹۸۰ تُن انواع ماهی پرورشی سردآبی و گرمابی در استان تولید و روانه بازار مصرف شد که این میزان تولید، هشت هزار تُن آن ماهی سردآبی و ۹۸۰ تُن نیز ماهی گرمابی بود.
«قریشی نجف‌آباد» اظهار داشت: در این مدت تولید ماهیان گرمابی در آذربایجان‌غربی در مقایسه با سال قبل ۱۲ درصد افزایش داشت اما تولید ماهی سردآبی در استان در سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال قبل از آن ۲ درصد کاهش داشت.
وی در خصوص مراکز پرورش ماهی فعال در آذربایجان‌غربی نیز افزود: طی سال گذشته تعداد ۴۲۰ مجتمع و مزرعه پرورش ماهی، پنج مرکز تکثیر بچه‌ماهی سردآبی، یک مرکز تکثیر بچه‌ماهی گرمابی و ۱۰ مرکز تکثیر ماهیان زینتی فعال بود.
سال ۱۳۹۸ بیش از ۵۵ میلیون قطعه انواع بچه‌ماهی و تخم چشم‌زده در آذربایجان‌غربی تولید شد که در مقایسه با سال قبل از آن ۱۱ درصد افزایش داشت.
وی گفت: پارسال همچنین در مجموع بیش از ۵۵ میلیون قطعه انواع «بچه‌ماهی» و «تخم چشم‌زده» در آذربایجان‌غربی تولید شد که این تعداد تولید در مقایسه با سال قبل از آن ۱۱ درصد افزایش داشت.
وی افزود: وجود چشمه‌های پرآب و رودخانه‌های دایمی در مناطق مختلف آذربایجان‌غربی می‌تواند نویدبخش افزایش مراکز و مجتمع‌های پرورش ماهی جدید در این استان باشد تا این قابلیت استان بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
صادرات ۳۰۰ تُن انواع ماهی از آذربایجان‌غربی
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی گفت: سال گذشته ۳۰۰ تُن انواع ماهی از استان به کشورهای همسایه از جمله جمهوری آذربایجان، ترکیه و عراق صادر شد که ارزش آنها بیش از یک میلیون دلار بود.
«قریشی نجف‌آباد» اظهار داشت: آذربایجان‌غربی با وجود منابع آبی غنی و متنوع، از استان‌های موفق در زمینه تولید انواع آبزیان بوده و عمده‌ترین آبزیان صادراتی در این استان شامل ماهیان پرورشی از جمله قزل‌آلا و ماهی کپور است.
وی اضافه کرد: با توجه به کیفیت مطلوب ماهی تولید شده در آذربایجان‌غربی، راه‌اندازی واحدهای بسته‌بندی آبزیان و توجه بیشتر به مقوله صادرات آبزیان و حمایت از صادرکنندگان می‌تواند نقش مهمی در افزایش صادرات این محصول داشته باشد و بهره‌وری و سود فعالان این بخش را افزایش دهد.
وی در خصوص اشتغال استان در زمینه آبزی‌پروری نیز گفت: هم‌اکنون ۲ هزار و ۴۵۰ نفر در آذربایجان‌غربی در این صنعت به صورت مستقیم مشغول به کار هستند که در سهم بخش پرورش ماهی یک هزار و ۶۴۲ نفر و سهم اشتغال در منابع آبی ۸۰۸ نفر است.
وی اظهار داشت: افزایش تولید و راه‌اندازی مجتمع‌های جدید پرورش ماهی در آذربایجان‌غربی به صورت مستقیم و غیرمستقیم باعث افزایش اشتغال در این بخش می‌شود و با توجه به اینکه این استان دارای نیروی انسانی ماهر و توانمند است، این امر به آسانی تحقق پیدا می‌کند.
برنامه‌های شیلات آذربایجان‌غربی در سال جهش تولید
مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی گفت: مدیریت شیلات و آبزیان آذربایجان‌غربی به منظور تحقق شعار سال و رسیدن به جهش تولید برنامه‌های متنوعی در زمینه ارتقای صنعت آبزی‌پروری در دست اقدام دارد.
محمدباقر قریشی نجف‌آباد اظهار داشت: راه‌اندازی مراکز، مزارع و مجتمع‌های جدید تکثیر و پرورش آبزیان، ارتقا بهره‌وری در مزارع موجود از طریق اجرای سیستم مکانیزاسیون، حمایت کارشناسی و ارایه تسهیلات بانکی کم‌بهره به مزارع تکثیر و پرورش آبزیان و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، آموزشی و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها مختلف از جمله این برنامه‌هاست.
وی افزود: استفاده از روش‌های نوین آبزی‌پروری از جمله تولید ماهی در قفس، افزایش تولید در واحد سطح و استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود و توجه بیشتر به صادرات آبزیان از جمله دیگر راهکارهای افزایش میزان تولید در سال جهش تولید در آذربایجان‌غربی است.
گرانی نهاده و قیمت پایین عمده‌فروشی ماهی
اما در این میان مسوولان واحدهای پرورش ماهی نیز با مشکلات متعددی از جمله بالا بودن قیمت نهاده از یک طرف و از طرف دیگر قیمت پایین فروش عمده ماهی مواجه هستند.
مسوول یکی از مراکز پرورش ماهی در مهاباد گفت: یکی از مهمترین مشکلات مراکز پرورش ماهی در افزایش قیمت نهاده یا خوراک ماهی بوده و اکنون به بیش از ۱۱۰ هزار ریال برای هر کیلوگرم افزایش پیدا کرده و مراکز را با مشکل مواجه کرده است.
قیمت خوراک ماهی در حالی به صورت ناگهانی افزایش یافت که قمیت فروش آبزیان به صورت عمده کاهش پیدا کرد
یوسف بایزیدی‌آذر افزود: این افزایش قیمت ناگهانی نهاده و بالا رفتن قیمت تمام شده ماهی در حالی اتفاق افتاد که قمیت فروش آبزیان به صورت عمده کاهش پیدا کرده و از ۲۸۰ هزار ریال برای هر کیلوگرم به ۲۲۰ هزار ریال رسیده است.
وی اضافه کرد: قیمت خرده‌فروشی ماهی ۳۵۰ هزار ریال است و توزیع‌کنندگان بیشتر از تولیدکنندگانی که یک سال برای پرورش ماهی هزینه کرده‌اند، نفع می‌برند.
«بایزیدی‌آذر» گفت: یکی از دلایل این افزایش قیمت نبود نظارت کافی بر کارخانه‌های تولید نهاده، افزایش هزینه‌های حمل و نقل و کنترل نکردن قیمت ماهی به صورت عمده است که باید بیشتر مورد توجه مسوولان امر قرار گیرد.
وی با اشاره به هزینه‌های انتقال نهاده نیز افزود: بسیاری از مراکز پرورش ماهی نهاده را از استان فارس و استان‌های شمالی کشور خریداری می‌کنیم و هزینه‌های انتقال نهاده از مبدا به مقصد بر قمیت آن می‌افزاید.
وی که از سال ۱۳۷۹ در زمینه تولید آبزیان فعالیت می‌کند، اظهار داشت: تداوم این وضعیت کوتاه مدت مراکز پرورش ماهی را دچار زیان می‌کند و در بلندمدت امکان دارد به تعطیلی مراکز و مجتمع‌های تولیدی منجر شود.
وی که در مجتمع خود در هر دوره بیش از ۳۰ تُن ماهی تولید می‌کند، افزود: اگر از سال‌های قبل برای تولید نهاده در این منطقه برنامه‌ریزی می‌شد، اکنون خوارک مورد نیاز مراکز و مجتمع‌های پرورش ماهی استان با قیمت کمتری در دسترس قرار می‌گرفت.
تولید سالانه بیش از ۱۵ هزار تُن انواع ماهی پرورشی و منابع آبی آذربایجان‌غربی و فعال بودن ۴۲۰ مزرعه پرورش ماهی سردآبی و گرمابی، این استان را به یکی از قطب‌های تولید انواع آبزیان در کشور تبدیل کرده است.
توجه بیشتر به صادرات آبزیان آذربایجان‌غربی و پیداکردن بازارهای جدید در کشورهای منطقه می‌تواند زمینه را برای رشد و ارتقای این صنعت و افزایش سهم آن در اشتغال استان درپی داشته باشد.
از طرفی دیگر فعالیت آبزی‌پروری تنها فعالیت بخش کشاورزی است که مصرف چندانی در زمینه آب ندارد و آب پس از خروج از مراکز و مجتمع‌های پرورش ماهی در پایین دست قابلیت استفاده در بخش کشاورزی را دارد.
