همیشه سوال‌های مهمی درباره وضعیت، خاک، آب و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری وجود داشته است اما به صورت علمی و پژوهشی به این سوالات پاسخ داده نشده بود.
آب و خاک و منابع طبیعی گنجینیه هایی هستند که باید برای نسل های آینده باقی بماند درست مانند یک گنج گرانبها که در زمان کنونی از گذشتگان برای زندگان حاضر باقی مانده است.
اکنون آمار نشان می‌دهد میزان ریزش‌های جوی ۴۱۱ میلیارد مترمکعب در سال است که از این مقدار تنها ۱۲۰ میلیارد مترمکعب بعنوان منابع آب تجدیدپذیر در دسترس است
علاوه بر آنکه این هدررفت با آلودگی سموم و کود و افزایش شوری وارد منابع آبی می شود و ۸ درصد از منابع آب تجدید پذیر در بخش شرب مورد استفاده قرار میگیرد.
از سوی دیگر خاک به عنوان یکی از منابع طبیعی تجدیدناپذیر، سرمایه ملی و بستر حیات برای همه جانداران، نقش اساسی در استقرار و رشد جوامع بشری و نیز سایر مخلوقات دارد و در واقع بخشی از زنجیره غذایی انسان و سایر حیوانات از خاک است.
براساس برخی از نظرات علمی شکل‌گیری هر سانتیمتر خاک در شرایط مختلف آب و هوایی بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰۰ سال طول میکشد و این می تواند یک زنگ خطر برای آیندگان باشد.
فرسایش خاک نیز یکی از جمله چالشهای هدررفت خاک است که شامل انتقال خاک توسط عواملی نظیر آب و باد می شود و این فرسایش در چهارمحال و بختیاری نسبت به استانهای دیگر بالاتر از میانگین کشوری است.
با این وضعیت در کشور،منابع آبی و خاکی در چهارمحال و بختیاری از نظر علمی نیز باید مورد بررسی قرار گیرد که بخشی از آن در نشست اعضا هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی چهارمحال و بختیاری در ایرنا مرکز شهرکرد مورد بررسی قرار گرفت.
در حالی که مساله خاک از آب مهم‌تر است، اما به‌نظر می‌رسد کمتر این مساله مورد توجه قرار گرفته است و منابع خاکی در چهارمحال و بختیاری باید همانند منابع آبی دارای اهمیت باشد.
غنی نبودن منابع خاکی چهارمحال و بختیاری
معاون بخش آب و خاک مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: خاک باغات استان از نظر زیرمغذی‌ها غنی نیست و این امر می‌طلبد در دشت‌های استان از کودهای حاوی عناصر ریزمغذی استفاده شود.
علی مرشدی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: این استان از نظر داشتن میکروارگانیسم موجود در خاک، در سطح کشور یک استان منحصر بفرد است، زیرا این مساله ارتباط مطلوبی با گونه‌های گیاهی وجود در منطقه دارد.
این محقق حوزه کشاورزی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: خاک استان از لحاظ ریزمغذی‌های موجود در آن ضعیف است و باید در دشت‌های استان از کودهای حاوی عناصر ریزمغذی استفاده شود تا کیفیت محصول تولیدی کشت شده، بهبود یابد.
این استان از نظر داشتن میکروارگانیسم موجود در خاک، در سطح کشور یک استان منحصر بفرد است، زیرا این مساله ارتباط مطلوبی با گونه‌های گیاهی وجود در منطقه دارد.مرشدی افزود: حدود ۶۰ درصد باغات حاشیه زاینده‌رود عناصر ریزمغذی بسیار غنی وجود دارد، اما زمانی که برگ یا میوه درختان تجزیه می‌شود، علائم کمبود عناصر ریزمغذی قابل مشاهده است.
به گفته وی، وضعیت بخشی از باغات حاشیه زاینده‌رود از نظر عناصر ریزمغذی مطلوب و کافی است، که مشکل جذب نشدن نیز با فراهم کردن شرایط مناسب به واسطه وجود آب کافی به گیاه، توام با مدیریت خاک هموار می‌شود.
مرشدی اظهارداشت: جذب نشدن ریزمغذی‌های در حاشیه زاینده رود یکی از مشکلات است که به دلیل قرار نگرفتن آب کافی در اختیار گیاه، ریزمغذی‌های جذب گیاه نمی‌شود.
وی افزود: به منظور تقویت محصولات زراعی در استان از کودهای شیمیایی یا زیستی استفاده می‌شود که این امر در پایداری سرمازدگی و مقابله با خشکی باغات نیز تاثیر گذار است.
جذب نشدن ریزمغذی‌های در حاشیه زاینده رود یکی از مشکلات است که به دلیل قرار نگرفتن آب کافی در اختیار گیاه، ریزمغذی‌های جذب گیاه نمی‌شود.معاون بخش آب و خاک مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه یک بذر قبل از کشت پیش‌تیمار می‌شود، افزود: با اجرای این طرح نیز می‌توان از کاهش خسارت و همچنین مقابله خشکی و سرمادگی استفاه کرد.
وی، با اشاره به اینکه در تناسب اراضی به مناسب بودن خاک همراه با پدیده‌های اقلیمی توجه می‌شود، افزود: در سال‌های گذشته محصول زیتون در مناطق جنوبی استان کشت شد که موفقیتی در این زمینه حاصل نشد.
به گفته وی، در چندسال گذشته نیز کشت انجیر و بادام در دستورکار بخشی از کشاورزان و جهادکشاورزی استان قرار گرفت که در راستای اجرای تناسب اراضی در حوزه کشت این محصول در صورت نیاز سازمان جهادکشاورزی و یا متقاضیان، مورد تحقیق و ارزیابی مرکز تحقیقات قرار خواهد گرفت.
مرشدی اظهار داشت: در راستای اجرای تناسب اراضی، مناسب بودن خاک همراه با پدیده‌های اقلیمی برای کشت محصول، عمق خاک، وضعیت اقلیمی، تاریخ کشت و گل‌دهی و نیازهای اقلیمی محصول، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، پستی و بلندی خاک مورد ارزیابی قرار میگیرد.
وی از رونمایی نقشه‌ها و پهنه‌بندی‌های تناسب اراضی برای تعدادی از محصولات کشاورزی استان خبر داد.
اعتماد کشاورزان به بذرهای تحقیقاتی
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری، نیز با اشاره به افزایش اعتماد کشاورزان به بذرهای تحقیقاتی گفت: نظارت بر تولید بذر سالم و صدور گواهی برای این محصولات از وظایف مهم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان است.
حسین جهانبازی افزود: اعتماد مردم و کشاورزان به معقوله تحقیقات در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی و آگاهی آنها در زمینه بهره‌وری از دانش فنی افزایش پیدا کرده است، به‌گونه‌ای که ۶۰ درصد کشاورزان این استان با استفاده از بذرهای گواهی شده این مرکز زراعت می‌کنند.
نظارت بر تولید بذرسالم و صدور گواهی برای محصول گامی در جهت تولید محصولات کشاورزی برتر در چهارمحال وبختیاری وی گفت: بذرهای گواهی شده در این مرکز عاری از هرگونه آفت و بیماری، مقاوم در برابر تغییرات جوی و متناسب با اقلیم هر استانی است که این امر راندمان تولید محصولات کشاورزی را افزایش می‌دهد.
جهانبازی تصریح کرد: افزایش ۴۰ درصدی میزان تولید، تحمل در برابر شوری خاک و کاهش میزان مصرف آب از دیگر مزایای استفاده از بذرهای گواهی شده است.
به گفته وی، در سال‌جاری برای تولید ۲ هزار و ۳۰۰ تن بذر سیب زمینی و ۴۰۰ هزار اصله نهال توسط کارشناسان این مرکز نظارت و گواهی سلامت و اصلاح صادر شده است.
وی اظهارداشت: سالانه ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر روز از کشاورزان و تولیدات کنندگان حوزه کشاورزی آموزش‌های مبتنی بر آخرین یافته‌های کشاورزی و تحقیقاتی را فرامی‌گیرند.
جهانبازی به اجرای طرح “روز مزرعه” در حوزه تولید بذر سیب زمینی و لوبیا در استان اشاره کرد و گفت: در این روز با حضور کشاورزان و بهره‌برداران آخرین نتایج اجرای طرح‌های تحقیقاتی در حوزه‌های مختلف در مناطق مختلف که بیشترین کشت را در حوزه آن محصول دارند، به منظور آموزش جامعه هدف به نمایش گذاشته می‌شود.
سالانه ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر روز از کشاورزان و تولیدات کنندگان حوزه کشاورزی آموزش‌های مبتنی بر آخرین یافته‌های کشاورزی و تحقیقاتی را فرامی‌گیرندوی اظهار داشت: در طرح‌های تحقیقاتی این مرکز ارقام محصولات کشاورزی مورد نیاز کشاورزان در یک شرایط و مقیاس کوچک کشت و کنترل و بیماریابی می‌شود تا در صورت جوابگو بودن با شرایط استان کشت این محصول در استان توسعه داده شود.
این محقق برجسته حوزه کشاورزی استان، با تاکید بر اینکه در این مرکز به بهره‌وری بالا و سلامت غذایی تاکید زیادی می‌شود، افزود: توسعه باغات و اراضی کشاورزی با توجه به موقعیت مناطق مختلف استان انجام می‌شود.
رییس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری گفت: براساس تحقیقات این مرکز توسعه باغات و همچنین کشت ارقام جدید نیاز به مکان‌یابی و زمانبندی کشت دارد، که با پهنه بندی اراضی کشاورزی می‌توان خسارت محصولات زودگل را کاهش داد.
بیماری بخش کشاورزی چهارمحال و بختیاری کمتر از استانهای دیگر
معاون بخش گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به موقعیت جغرافیایی استان و کوهستانی بودن منطقه گفت: این استان از نظر آفات و بیماری در حوزه کشاورزی و باغات نسبت به استانهای دیگر کمتردر معرض خطر است.
قباد بابایی، با تاکید بر اینکه آفت، بیماری و علف‌های هرز ۳ تهدید برای باغات و حوزه کشاورزی در مناطق مختلف است، افزود، این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی، ارتفاع بالا، محصور بودن دشت‌ها، مزارع و اراضی کشاورزی بین کوهستان‌ها از نظر این تهیدید در حالت قرنطینه قرار گرفته است.
استان چهارمحال وبختیاری از نظر آفات و بیماری در حوزه کشاورزی به لحاظ موقعیت جغرافیای قرنطینه استوی اظهارداشت: هم‌اکنون بیماری‌های آندمیک و خیلی از بیماری‌های موجود در سطح کشور که کشاورزی را دچار محدودیت و خسارت می‌کند به دلیل شرایط خاص جغرافیای در مناطق استان وجود ندارد و جلوگیری از ورود این بیماری و آفت به مزارع در اولویت نخست مرکز تحقیقات استان است.
به گفته وی، در برنامه این مرکز است که جلوی ورود آفات به مزارع استان گرفته شود اما چنانچه بیماری وارد استان شد آن را مهار کرده و مانع تسری آن به سایر مناطق شویم.
وی با تاکید بر اینکه در حوزه مقابله و پیشگیری از آسیب و آفت در حوزه کشاورزی خیلی کم مورد توجه است، افزود: هزینه کنترل بیماری و آفت در این حوزه بسیار بالاست به گونه ایکه برای مبارزه با افت از سم استفاده می‌شود که این امر سلامت محیط‌زیست و انسان را به خطر می‌اندازد.
آفت درختان بلوط یک خطر جدی
معاون بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری نیز به افزایش آفت در درختان بلوط استان به عنوان یک تهدید برای جنگل‌های بلوط اشاره کرد و گفت: جنگل‌های بلوط در چند سال اخیر به دلیل برخی فشارها از سوی عوامل انسانی و غیر انسانی رو به زوال و نابودی هستند.
یعقوب ایرانمنش افزود:آفات و بیماری در چند سال اخیر در حوزه جنگل‌های بلوط به عنوان یک عامل تهدیدکننده ثانویه به شمار می‌رود و عامل اصلی تخریب و تهدید این جنگل‌ها در یک قرن گذشته فشارهای مختلف اکولوژیک، عامل‌های انسانی و غیرانسانی است.
جنگل‌های بلوط زاگرس زیر فشار عامل انسانی و غیرانسانی رو به زوال هستندوی اظهار داشت: تغییر اقلیم،افزایش گرمایش هوا، حضور بی‌رویه دام در عرصه جنگلی، کاهش بارندگی، پایین رفتن سطح آب در لایه‌های خاک، تخریب جنگل با روش قطع درختان و زغال‌گیری، شخم شیار در زیرآشکوب جنگل عواملی است که خسارت زیادی به اکوسیستم طبیعی در حوزه جنگل‌های بلوط وارد کرده است.
این محقق اظهار داشت:این عوامل باعث شده است، که عرصه‌های جنگلی بلوط مستعد بروز هر گونه بیماری و آفت از جمله آفت سوسک چوبخوار و آفت‌های دیگر در حوزه منابع طبیعی از جمله آفت برگ‌خوار و چوب خوارها باشد که از مهمترین عوامل خشکیدی گونه‌های جنگلی می‌شود.
ایرامنش افزود:براساس بررسی‌های انجام شده در حوزه خشکیدگی بلوط، کاهش رطوبت در خاک،کاهش میزان بارندگی، تغییر اقلیم و ریزگردها به عنوان عامل‌های اصلی پدیده خشکیدگی در زاگرس است.
به گفته وی، به هم خوردن چرخه طبیعی زندگی و حیات در جنگل‌ها باعث طغیان یک آفت و بیماری می‌شود.
معاون بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: منابع طبیعی یک اکوسیستم طبیعی است که با بهم خوردن تعادل اکوسیستم زمینه بروز یک بیماری و یا عامل بازدارنده برای بروز بیماری یا زاد و ولد آفت‌ها افزایش پیدا می‌کند.
بالا بودن خسارت در بخش کشاورزی
رییس پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت بحث تحقیقات و و پژوهش در حوزه سلامت غذایی و کشاورزی افزود: این بخش در حوزه توزیع اعتبارات مظلوم واقع شده است.
فرود صالحی اظهار داشت:در حوزه پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ۳۲ محقق و هیات علمی فعالیت دارند که از این تعداد ۲۲ نفر مدرک دکتری تخصصی، ۶ نفر در بخش تحقیقاتی فعالیت دارند.
به گفته وی، براساس برآورد بخش گیاه پزشکی این مرکز خسارت آفات، بیماری و علف‌های هرز براساس برآاورد سالانه بسیار بالاست و این امر می‌طلبد که در حوزه کارهای پژوهشی و تحقیقاتی بیشتر سرمایه‌گذاری شود.
بخش تحقیقات و پژوهش در حوزه توزیع اعتبارات مظلوم واقع شده استوی اظهار داشت:در سال زراعی گذشته(از اول مهر ۹۷ تا اول مهرماه ۹۸) ۱۲ تا ۱۶ میلیارد تومان خسارت عادی در خصوص بیماری، آفت و علف‌های هرز به باغات و زمین‌های کشاورزی وارد شد.
صالحی تصریح کرد، در سال زراعی گذشته با طغیان آفت “زنجیر بادام” خسارت زیادی به بادامستان‌های استان و آفت زنگ گندم نیز بیش از ۲۰۰میلیارد ریال خسارت به سطح زیر کشت گندم وارد کرد.
این محقق چهارمحال و بختیاری، با اشاره به اینکه شناسایی ارقام مناسب کشت گندم، جو، لوبیا قرمز و لوبیا چیتی، چغندرقند، سیب زمینی، برنج در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اجرا شده است، افزود: در بخش زراعت ۲ رقم لوبیا قرمز سازگار با استان و مقاوم به بیماری و آفت در استان معرفی شده و یک رقم دیگر نیز در دست معرفی است.
صالحی اظهار داشت: در استان یک رقم لوبیا چیتی در دست معرفی است.
به گفته وی، در خصوص کشت شبدر نیز ۲۴ لاین جدید شبدر طراحی شده است تا بتوان در استان نسبت به شبدر محلی برتری داشته باشد.
وی اظهارداشت: با انجام فعالیت‌های پژوهشی در این مرکز یک محصولی برای کشت معرفی می‌شود که وقتی وارد استان و منطقه کشت می‌شود، بیماری یا افت نداشته باشد و سازگاری لازم را با منطقه داشته باشد.
کشت دانه‌های روغنی در استان چهارمحال وبختیاری به صرفه نیست
رییس پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری گفت: کشت دانه‌های روغنی در استان به دلیل اینکه کشت بهره و پاییزه دارند، به صرفه نیست.
این محقق کشاورزی استان گفت: دانه‌های بهاره که کشت می‌شوند به دلیل سردسیر بودن منطقه از نظر رقابت با سایر استانهای بازدهی دیرتر دارد و این امر برای کشاورز به صرفه نیست.
وی اظهار داشت: دانه روغنی کلزا در استان به دلیل اینکه اگر برداشت نشود نیز می‌تواندبه خاک برگردانده و باعث تقویت خاک شود در استان کشت می شود.
صالحی افزود: در سال زراعی گذشته بیش از ۱۵۶ تن سم در سطح اراضی زراعی و باغات استان مصرف شد که بیش از ۱۵۶ میلیارد ریال هزینه برای استان داشت.
وی با اشاره به اینکه سم تولید ایرانی وجود ندارد و ۱۰۰ درصد سم مصرفی وارداتی است، افزود:ماده اصلی سم از خارج وارد می‌شود و مقداری مواد و املاح به آن افزوده و بسته بندی می‌شود که می‌توان با انجام و اجرای طرح‌های تحقیقاتی مناسب میزان سم مصرفی را کاهش داد که علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه به ارتقاء سلامت انسان و حفظ محیط زیست نیز کمک خواهد کرد.
صالحی اظهار داشت: با توحه به اینکه درصد زیادی از باغات حاشیه زاینده‌رود باغات هلو است و به دلیل وجود آفت ۳۰ درصد محصول پای درخت ریخته می‌شود و باید برای کاهش میزان خسارت ناشی از ریزش میوه پای درخت و کرم زدگی ۳ بار سمپاشی انجام داد.
به گفته وی،در راستای مقابله با این آفت می‌توان با استفاده از فرمون و ایجاد اختلال در جفت‌گیری آفت در سرشاخه های درختان از این آفت جلوگیری و هزینه استفاده از سمپاشی را کاهش داد.
به گزارش ایرنا، ۴۴ هزار هکتار از وسعت استان چهارمحال و بختیاری در حوزه باغات است که محصولات میوه خشک شامل بادام، گردو و پسته است که این استان ۱۷ درصد از محصولات باغی محصولات خشک را دارد.
این استان اکنون در تولید ۱۰ محصول کشاورزی رتبه نخست کشوری دارد و چهارمحال و بختیاری با تولید سالانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصولات زراعی، باغی، شیلات، دامی و عسل به عنوان یکی از قطب کشاورزی و دامپروری کشور محسوب می‌شود.
در حالی که سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص ملی براساس آخرین آمارها به ۲۹ درصد رسیده است اما این مهم در چهارمحال و بختیاری ۱۹ درصد است.
چهارمحال و بختیاری اکنون سرچشمه ۲ رود بزرگ کارون و زاینده‌رود و بخشی از دز است.
