کمبود آب، در استانی که سومین حوضه آبریز پر آب کشور لقب گرفته، از مرحله هشدار گذشته است. بحران آب لرستان، ۶ شهر این استان و تعدادی از روستاهای آن را در فهرست مناطقی از کشور قرار داده است که با تنش آبی مواجه هستند.
بحران آب لرستان، این روزها نگرانی‌هایی در مورد تامین آب شرب مردم ایجاد کرده است. خشکسالی و کاهش بارندگی، مدیریت نادرست منابع آبی و کشاورزی ناپایدار، در شکل‌گیری این شرایط موثر بوده‌اند.
تنش آبی در ۶ شهر و آبرسانی با تانکر به روستاها
در چنین شرایطی، شهرها و روستاهای این استان نیز متاثر از بحران آب لرستان، با تنش آبی مواجه شده‌اند.
نورالدین نوریزدان، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب لرستان، چندی پیش اعلام کرد ۶ شهر کوهدشت، خرم‌آباد، بروجرد، دورود، الیگودرز و ازنا، با بحران کم‌آبی مواجه هستند. به گفته او، مشکل اصلی در شهرهای استان، نبود منابع پایدار تامین آب است (خبرآنلاین).
بحران آب لرستان به مرحله‌ای رسیده است که برخی از روستاهای این استان، آب مورد نیاز خود را از طریق تانکر دریافت می‌کنند.
چالش‌های معیشتی و مهاجرت اجباری به‌ویژه در میان روستاییان استان، از جمله تبعات کمبود منابع آبی و نبود پایداری در تامین آب شرب مردم بوده است.
کاهش بارندگی و خشکسالی ۵ ساله در لرستان
اما چرا بحران آب لرستان به این مرحله رسید؟
اکنون پنج سال پیاپی است که سومین حوضه آبریز پر آب کشور، با کاهش بارندگی و خشکسالی مواجه شده. بر اساس آخرین گزارش سازمان هواشناسی (تا لحظه تنظیم این گزارش)، از زمان شروع سال آبی در ابتدای مهر ۱۴۰۳، تا ۱۰ اردیبهشت امسال، حجم بارش‌ها در لرستان ۲۲۳٫۴ میلی‌متر، معادل ۳۸٫۲ درصد، کاهش یافته است.
کاهش بیش از ۹۰ درصدی بارندگی در ۲ حوضه آبریز کرخه و کارون
در این میان، وضعیت بارش‌ها در دو حوضه آبریز مرتبط با لرستان طی اردیبهشت، ابعاد نگران‌کننده‌ای داشت.
داریوش حسن‌نژاد، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان امروز، با استناد به آمارهای وزارت نیرو اعلام کرد در ماه گذشته، متوسط بارش‌ها در حوضه آبریز کرخه، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۹۷ درصد و در مقایسه با بلندمدت ۹۴ درصد کاهش یافته است.
این اعداد در مورد حوضه آبریز کارون بزرگ نیز به ترتیب عبارت‌اند از: کاهش ۹۷ و ۹۵ درصدی (تسنیم).
وضعیت نامناسب حجم آب در سدهای استان
بعد دیگری از کاهش بارندگی و بحران آب لرستان، در کاهش حجم ورودی و پرشدگی سدهای استان نمود می‌یابد.
بر اساس آخرین آمارهای رسمی، اکنون تنها ۳۳ درصد از مخازن سدهای این استان پر شده‌اند و حجم آب آنها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۹ درصد کاهش یافته است.
اکنون حجم ذخایر برف و ورودی آب به رودخانه‌‌ها نیز روند کاهشی دارد که به نوبه خود بحران را شدیدتر کرده است؛ در این شرایط برخی از رودهای استان در معرض خشکی قرار گرفته‌اند و سطح پهنه‌های آبی و منابع زیرزمینی نیز کاهش یافته است.
مدیریت نادرست منابع آبی و برداشت غیرمجاز از سفره‌های زیرزمینی
کارشناسان، مدیریت نادرست منابع آبی، کشاورزی ناپایدار و برداشت غیرمجاز از سفره‌های آب زیرزمینی را از دیگر دلایل تشدید بحران آب لرستان به شمار می‌آورند.
حفر بی‌رویه چاه‌ها و استفاده از تلمبه‌های غیرمجاز، در کنار کشت محصولات آب‌بر به ویژه در بالادست پهنه‌های آبی، نقش پررنگی در این شرایط داشته‌اند.
در عین حال، با وجود نقش کشاورزی ناپایدار در شکل‌گیری بحران آب لرستان، این بخش آسیب شدیدی از وضعیت کنونی دیده؛ به گونه‌ای که معیشت بهره‌برداران در معرض خطر جدی قرار گرفته است.
ضرورت اصلاح الگوی کشت در لرستان
در چنین شرایطی، کارشناسان معتقدند مدیریت صحیح منابع آبی و تطبیق الگوی مصرف با وضعیت موجود منابع آبی، برای مقابله با بحران آب لرستان اهمیت زیادی دارد.
همچنین آگاه‌سازی بیشتر و نظارت دقیق در زمینه اصلاح الگوی کشت، برخورد با مصارف غیرمجاز از منابع آبی، خودداری از استقرار صنایع آب‌بر در استان و اجرای دقیق طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری، در این زمینه مهم هستند.
تنش آبی در ایران، به‌ویژه در بخش شرب، معمولاً تحت تاثیر فرسودگی شبکه توزیع و هدررفت آب هم قرار دارد که در مورد لرستان نیز باید مطالعات و اقدامات لازم در این زمینه انجام شود. بحران آب لرستان، سلامت و معیشت مردم را به خطر انداخته و نیازمند چاره‌اندیشی فوری است.
