مرغداران این روزها با کاهش تقاضای مرغ به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی مراکز خدماتی و رستوران‌ها و دانشگاه‌ها و ... با مشکل عدم وجود بازار برای محصولات تولیدی‌شان دست‌وپنجه نرم می‌کنند موضوعی که باید حمایت دولتی را درزمینهٔ خرید تضمینی محصولاتشان شاهد باشیم تا از بحران کنونی عبور کنند.
در گزارش قبل به موضوع مشکلات مرغداران پرداختیم و حال در گزارش دوم به رد پای دلال‌ها در صنعت مرغداری و همچنین مشکلات عدیده‌ای که مرغداران برای خرید تضمینی محصولات تولیدی‌شان دارند می‌پردازیم و خواهیم دید که اگر دولت به پشتیبانی از این صنعت برنخیزد، شاهد خواهیم بود که اتفاقات ناگواری برای مرغداری کشور خواهد افتاد .
ابتدا باید گفت نخستین مشکل مرغداران با شیوع کرونا و کاهش مصرف پدید آمد تا جایی که پخش فیلم زنده‌به‌گور کردن جوجه‌ها در فضای مجازی سبب آزرده شدن دل میلیون‌ها ایرانی و البته جلب‌توجه افکار عمومی نسبت به وضعیت کنونی مرغداران و این صنعت شد.
عوامل کاهش مصرف و قیمت
درباره عوامل کاهش مصرف مرغ اتفاق‌نظر وجود دارد آن‌طور که رئیس اتحادیه مرغ فروشان گرگان تصریح کرد: هم‌اکنون قیمت هر کیلوگرم مرغ در فروشگاه‌های گلستان حدود ۱۰ هزار تومان است در شرایطی که در همین ایام در سال گذشته قیمت حدود ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان بود.
رمضان احمدی با تأکید بر اینکه افزایش تولید و کاهش تقاضا برای مصرف عامل اصلی کاهش ۳۰ درصدی مصرف روزانه فروشگاهی مرغ در استان است، خاطرنشان کرد: مصرف روزانه فروشگاهی مرغ در شرایط نرمال حدود ۴۰ تن است که حدود ۲۷ تا ۲۸ تن آن در گرگان به فروش می‌رسد.
به دلیل شیوع بیماری کرونا شاهد کاهش مصرف مرغ هستیم از سوی دیگر میزان مصرف مرغ گلستان پس از شیوع کرونا بیش از ۵۰ درصد و میزان مصرف روزانه فروشگاهی حدود ۳۰ درصد کاهش داشته است
وی کاهش مصرف را دلیل اصلی نوسانات قیمت مرغ اعلام کرد و به خبرنگار بازار گفت: به دلیل شیوع بیماری کرونا شاهد تعطیلی هتل‌ها، رستوران‌ها، مراسم عروسی و عزا در استان و در ادامه کاهش مصرف مرغ هستیم از سوی دیگر میزان مصرف مرغ استان پس از شیوع کرونا بیش از ۵۰ درصد و میزان مصرف روزانه فروشگاهی حدود ۳۰ درصد کاهش داشته است همچنین باید گفت قیمت هر کیلوگرم مرغ در گلستان در اسفندماه ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان بود اما به دلیل کاهش تقاضای مصرف در روزهای ۱۳ تا ۱۵ فروردین به هشت هزار تومان رسید.
مرغ مازاد خریداری شده است
حبیب الله طاشی مدیر امور طیور جهاد کشاورزی گلستان بابیان اینکه شرکت پشتیبانی تلاش کرد مرغ مازاد بازار را باقیمت بالاتر خریداری کرده و بازار را کنترل کند تا خسارت مرغدار کنترل شود، تصریح کرد: امسال تعرفه صادرات از پنج هزار تومان به یک هزار و ۵۰۰ تومان کاهش یافته و زمینه برای صادرات مرغ فراهم شده است.
وی بابیان اینکه سال گذشته در این ایام ۲۹ هزار تن مرغ در گلستان تولید شد اما امسال میزان تولید به ۳۳ هزار تن رسید، خاطرنشان کرد: جوجه‌ریزی در سال گذشته طبق برنامه انجام شد تا نیاز بازار شب عید تأمین شود اما به دلیل شیوع کرونا تقاضا بازار کم شد.
شرکت پشتیبانی مقصر است
با این حال یکی از تولیدکنندگان مرغ در استان گلستان شرکت پشتیبانی را مقصر اصلی ضرر و زیان وارده به مرغداران اعلام کرد و به خبرنگار بازار گفت: اشتباهات شرکت پشتیبانی عامل اصلی خسارات وارده به مرغداران گلستانی است از سوی دیگر در دوره جدید حداقل ۳۰۰ میلیون تومان خسارت دیده‌ام؛ شرکت پشتیبانی پای دلالان را به بازار وارد و صنعت مرغداری را نابود کرد.
علی اصغر یاقوتی با اشاره به اینکه شرکت پشتیبانی به بهانه دادن دان مرغ (خوراک طیور) و تنظیم بازار شب عید و ماه مبارک رمضان مرغداران را وادار به افزایش تولید کرد، تصریح کرد: شرکت پشتیبانی قرار بود باقیمت دولتی دان تحویل دهد اما دان را تحویل مرغدار نداد و پای واسطه‌ها را به بازارگاه (خرید اینترنتی) باز کرد و با دلال بازی که شرکت پشتیبانی به راه انداخت مرغداران گلستانی وارد باتلاق شده‌اند و مدام در این باتلاق دست و پا می‌زنند.
وی گفت: در شرایط فعلی و با ضرر و زیان اتفاق افتاده مرغداران گلستانی یا مجبور به تعطیلی تولید می‌شوند یا به دلیل سیاست‌های نادرست دولتی همچنان در باتلاق ایجاد شده دست و پا می‌زنند.
مصائب فراوان مرغداران
مرغداران استان سمنان امروز با مصائب فراوانی روبرو هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به گرانی نهاده‌های طیور و فقدان بازار برای فروش تولیداتشان اشاره کرد. سید حسن حسینی شاهرودی نماینده شاهرود و میامی در مجلس و سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس دراین‌باره معتقد است: نهادها دامی و تأمین آن‌ها به قیمت‌های بالا مسئله‌ای است که دامداران و مرغداران را به سمت بازار سیاه سوق داده تا علوفه و غذای موردنیاز دامشان و مرغشان از این طریق تأمین کنند درنتیجه قیمت تمام‌شده گوشت و شیر و … برایشان بیشتر از تولید خواهد بود.
حسینی شاهرودی افزود: در سال گذشته و پس از بحران گوشت که به واردات آن از کشورهای دیگر منجر شد، شاهد رقم خوردن اتفاقات خوبی درزمینهٔ تولید گوشت قرمز از دام سبک و سنگین بودیم اما این روند از سوی دولت تدبیر نشد تا ادامه یابد.
وی گفت: سال گذشته شاهد بودیم که تولید دام رونق گرفت اما دولت برای خرید آن‌ها هیچ برنامه‌ای نداشت حال‌آنکه مجلس این اجاره را داده بود که با ۱۴ هزار میلیارد تومان اعتبار تأمین اقلام اساسی کشور، بخشی از نیاز گوشت را با ارز ۴۲۰۰ تومانی از داخل صورت دهد این امر سبب می‌شد تا مابه‌التفاوت قیمت ارز تخصیصی و ۴۲۰۰ تومانی نیز صرف یارانه و یارانه کمک‌حال دامداران شود اما هیچ برنامه‌ای برای این امر از سوی دولت وجود نداشت.
واکنش به مشکلات؛ خیلی دیر
استانداری سمنان سه ماه است که در جلسات خود به‌ضرورت رفع مشکلات دامداران و مرغداران تأکید می‌کند و این نگرانی را می‌شد از لابلای صحبت‌های مسئولان مشاهده کرد اما شاهد رقم خوردن هیچ اتفاق مثبتی در این زمینه نبودیم.
تنها پس‌ازاینکه مرغداران به مشکل برخوردند و صحنه‌های دردناک زنده‌به‌گور کردن جوجه‌های یک‌روزه در فضای مجازی پخش شد مسئولان جهاد و دیگر نهادها به تکاپو افتادند تا موضوع را مدیریت کنند مانند همیشه که دولت‌مردان تا زمان وقوع یک رویداد تلاشی برای جلوگیری از آن انجام نمی‌دهند.
خرید مرغ مازاد در سمنان
بیست‌وچهار روز از فروردین ۹۹ گذشته بود که نخستین جلسه رفع مشکلات مرغداران استان سمنان به همت جهاد کشاورزی برگزار و سید حسن میرعماد در این نشست تأکید کرد: خرید مرغ سایز تا رسیدن به قیمت واقعی مرغ زنده ادامه دارد همچنین کشتار مرغ سایز باهدف تنظیم بازار جمع‌آوری می‌شود.
وی بابیان اینکه برخی مرغداران مجبور هستند مرغ‌های آماده کشتار را پایین‌تر از قیمت‌های تمام‌شده به فروش برسانند، ابراز کرد: در حال حاضر اقدامات برای جمع‌آوری مرغ سایز در کشتارگاه‌ها در حال انجام است و ازاین‌پس مرغ‌های با سایز بالا به‌صورت قطعه‌بندی به بازار عرضه می‌شود.
میرعماد انجام هماهنگی لازم بین کشتارگاه‌های طیور استان، شرکت پشتیبانی، دامپزشکی و اتحادیه مرغداران استان سمنان را در دستور کار دانست و گفت: بهره‌گیری از حداکثر ظرفیت کشتارگاه‌های استان از دیگر اهدافی است که در این راستا دنبال می‌شود.
دولت تدبیری برای مشکل ندارد
یک کارشناس اقتصادی به خبرنگار بازار می‌گوید: دولت تدبیری برای خرید مرغ تضمینی نداشت درحالی‌که شرایطش هم مهیا بود و می‌توانست به ارز ۴۲۰۰ تومانی که قرار بود اقلام موردنیاز کشور با آن تأمین شود، مرغ و گوشت را تهیه کند اما نشد و دلیل آن را بنده به‌شخصه نخست بی مدیریتی و دوم دست‌های پشت پرده که مافیای دام و طیور هستند و سودشان در صادرات نهاده‌های دامی به عراق بود به‌جای اینکه بین مرغداران کشورمان توزیع شود، می‌بینم.
سود عده‌ای در این بود که نهاده‌های دامی و طیور به خارج از کشور صادر شود و این مافیا اجازه نداد تا غذای موردنیاز دام و طیور در کشور بین تولیدکنندگان خودمان توزیع شود
علی‌رضا صالحیان بیان می‌کند: سود عده‌ای در این بود که نهاده‌های دامی و طیور به خارج از کشور صادر شود و این مافیا اجازه نداد تا غذای موردنیاز دام و طیور در کشور بین تولیدکنندگان خودمان توزیع شود درنتیجه این وضعیت براثر همین فساد ایجادشده، پدید آمد.
وی می‌گوید: بارها و بارها ده‌ها و صدها استاد و کارشناس اقتصادی اعلام کردند که ارز دونرخی و سه نرخی و … فساد می‌آورد، وقتی دلالی با ارز ۴۲۰۰ تومان خوراک را وارد می‌کند و آن را با ارز ۷۴۰۰ تومانی می‌تواند به عراق صادر کند چرا باید آن را بین دامداران و مرغداران کشور با سود کمتر توزیع کند؟ این بلایی است که سیاست‌های ارزی بانک مرکزی سر مرغداران آورده است.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان اما بابیان اینکه تدبیرهای خوبی برای جلوگیری از ضرر مرغداران صورت گرفته است، می‌گوید: ۱۲۵ تن مرغ گوشتی به‌منظور حمایت از مرغداران و تنظیم قیمت در بازار از سوی شرکت پشتیبانی دام سمنان خریداری شد همچنین ۱۰۰ تن مرغ گوشتی نیز در ۲۳ فروردین‌ماه خریداری شد تا میزان خرید تا روز چهارم اردیبهشت‌ماه ۹۹ به ۲۲۵ تن رسیده است.
چک های برگشتی و محصولات روی دست مانده
اوضاع در خراسان رضوی هم تعریفی ندارد شرایط برای مرغداران این استان پرجمعیت هم دشوار شده تا جایی که بسیاری شان این روزها با چک های برگشتی و محصولات روی دست مانده، روبرو هستند . روزانه ۴۰۰ تن گوشت مرغ در خراسان رضوی مصرف می‌شود که در این راستا تعداد یک هزار و ۴۰۰ واحد تولیدکننده مرغ گوشتی نیاز جمعیت شش میلیون و ۴۰۰ هزارنفری این استان را تأمین می‌کنند اما متأسفانه با شیوع بیماری کرونا تعادل عرضه و تقاضا در این بازار به‌هم‌خورده و مرغداران به دلیل نبود مشتری ضرر می‌دهند.
یکی دیگر از مرغداران خراسانی بابیان اینکه بسیاری از مرغ‌های وی به دلیل ازدیاد وزن به فروش نرسیده است به خبرنگار بازار، می‌گوید: سال گذشته هنگامی‌که قیمت گوشت مرغ افزایش یافت به‌یک‌باره اداره تعزیرات و صنعت و معدن برای حمایت از مصرف‌کننده وارد میدان شد و مرغدار را موظف کرد که تولید خود را به قیمت مصوب دولتی یعنی ۱۲۹ هزار ریال بفروشد لذا حالا که امسال ورق برگشته است باید تعزیرات برای حمایت از ما وارد میدان شود و به نفع ما قیمت را بالا ببرد.
۳۶۰۰ تن مرغ در مشهد خریداری شد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار بازار، بابیان اینکه ۲۶ درصد جوجه ریزی در بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به سال ۹۷ افزایش داشت، عنوان کرد: با توجه به مشکلات به وجود آمده برای تولیدکنندگان و به‌منظور حمایت از آن‌ها که موفق به فروش تولیدات خود نشدند لذا تاکنون نسبت به خریداری چهار هزار و ۸۰۰ تن مرغ گوشتی از مرغداری‌های استان اقدام شده است.
محمدرضا اورانی بابیان اینکه تا یکم اردیبهشت‌ماه افزون بر سه هزار و ۶۰۰ تن مرغ خریداری‌شده از مرغداری‌های استان تحویل گرفته‌شده است، اظهار کرد: این رویه برای تحویل گرفتن باقی تولیدات تا سقف تعهدات همچنان ادامه دارد.
وی بابیان اینکه افزایش تعرفه صادرات نیز تا پیش‌ازاین خود به‌عنوان یکی از عوامل سد راه صادرات بود بیان کرد: قبلاً تعرفه صادرات مرغ به ازای هر کیلو ۵۰ هزار ریال بود که در حال حاضر این رقم به ۱۵ هزار ریال رسیده است لذا با صادرات مجدد مرغ به کشورهای هم‌جوار و همچنین خریداری مرغ تولیدشده امیدواریم مشکلات مرغداران تا حد امکان جبران شود.
تامین دانه های مورد نیاز
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص ابراز نگرانی تولیدکنندگان برای تأمین نهاده‌های طیور و شایعه نبود دان مرغ نیز بیان کرد: نهاده‌های طیور و دام استان باید از بندر امام خمینی(ره) یا بندرعباس به این استان حمل و توزیع شود لذا شیوع ویروس کرونا موجب شد تا در انتقال این نهاده‌ها توسط ناوگان حمل‌ونقل باری با تأخیر و وقفه مواجه شویم.
هنگامی‌که نهاده‌ای با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی وارد می‌شود بسیاری از افراد را ترغیب می‌کند تا باعرضه آن در بازار آزاد و از این طریق کسب درآمد کنند
اورانی با اطمینان خاطر مبنی بر اینکه کمبودی برای تهیه نهاده‌های طیور در استان وجود ندارد، ابراز کرد: وزارتخانه در تلاش است عقب‌ماندگی در حمل‌ونقل نهاده از بندر امام خمینی یا بندرعباس را جبران کند و لذا دغدغه تولیدکنندگان قابل‌درک بوده و به‌زودی برطرف می‌شود. از سوی دیگر معتقد هستیم که نظام تأمین و تخصیص نهاده باید اصلاح شود لذا طبیعی است هنگامی‌که نهاده‌ای با ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی وارد می‌شود بسیاری از افراد را ترغیب می‌کند تا باعرضه آن در بازار آزاد و از این طریق کسب درآمد کنند، افزود: در این راستا تا زمانی که نظام تأمین و تخصیص نهاده به این شکل باشد، اشکالاتی وجود خواهد داشت.
وی بابیان اینکه این استان با بهره‌مندی از هشت واحد مرغ مادر بالغ‌بر ۵۰ درصد جوجه موردنیاز استان را تأمین می‌کند افزود: خوشبختانه معدوم کردن جوجه در واحدهای مرغ مادر این استان وجود نداشت و دست آخر هم باید گفت جوجه ریزی در فروردین امسال بالغ‌بر شش میلیون قطعه در استان بوده است لذا با توجه به این میزان و خرید مرغ گوشتی که داشتیم، نگرانی برای تأمین مرغ گوشتی مردم در ایام ماه رمضان وجود ندارد.
روزگار ناملایم مرغداران قزوینی
در قزوین نیز عدم تأمین نهاده‌های دامی، کاهش شدید حجم تقاضا در بازار و تعطیلی اصناف و واحدهای تولیدی دست‌به‌دست هم داد تا تراژدی غمناک معدوم‌سازی جوجه‌ها در کشور روی صحنه برود، جوجه‌هایی که قرار بود آخر پاییز شمرده شوند حالا به‌حکم کرونا محکوم‌به «معدوم‌سازی» شدند.
اکبر آقاجانی رئیس اتحادیه مرغ و ماهی‌فروشان قزوین می گوید: مرغداران استان و تمام کشور طی چند سال گذشته روزهای سختی را سپری کردند، در فصل سرد همواره درگیری با بیماری آنفولانزا وجود داشت که حتی در واحدهای غیر درگیر به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی، استفاده از درمان‌های پیشگیرانه و رعایت استانداردهای بالا موجب بالا رفتن هزینه‌های تولید شد، پس‌ازآن در فصل تابستان با گرمای شدید هوا مواجه بودیم که تلفات مرغ را در مرغداری‌ها زیاد کرد.
وی افزود: در کنار این مسئله افزایش مصرف برق، کاهش ماندگاری مرغ کشتار شده و کاهش مصرف مردم، همه موانعی بود که موجب شد مرغدار به‌اندازه کافی نتواند از وقت و سرمایه‌ای که برای این شغل گذاشته است بهره ببرد.
تغییر استانداردها به مرغداران ضرر زد
آقاجانی مدیر مجموعه قزوین با بیان اینکه استانداردهای کشورهای همسایه ما برای خرید مرغ با استانداردهای موجود در کشور تفاوت دارد و عمدتاً مرغ‌های زیر دو کیلوگرم مورد استقبال است اما مرغداران امروز زیر بار کشتار مرغ زیر دو کیلوگرم نمی‌روند، گفت: باوجوداینکه سودآوری مرغ سنگین برای مرغدار بیشتر است اما فروش در بازار و استقبال مردم از مرغ‌های بین یک و نیم تا دو کیلوگرم موجب شده است تا تولیدات مرغ استان قزوین نتواند آن‌طور که باید در بازارهای خارجی جای خود را باز کند.
استانداردهای کشورهای همسایه ما برای خرید مرغ با استانداردهای موجود در کشور تفاوت دارد و عمدتاً مرغ‌های زیر دو کیلوگرم مورد استقبال است اما مرغداران امروز زیر بار کشتار مرغ زیر دو کیلوگرم نمی‌روند
آقاجانی بیان کرد: بخشی از این جوجه‌کشی‌هایی که در مدت اخیر در کشور ایجاد شد به دلیل پیش‌بینی‌های مرغداران به‌منظور افزایش تقاضای مرغ و جوجه در آستانه سال نو و ماه رمضان بود اما به دلیل شیوع بیماری کرونا، تعطیلی مسافرت‌های نوروزی، اصناف و غذا پزی‌ها و درنهایت کاهش جدی تقاضا برای جوجه ریزی در مرغداری‌ها واحدهای جوجه‌کشی راه دیگری نداشتند.
وی می افزاید: قیمت مرغ زنده درب کشتارگاه در چند وقت اخیر به پنج هزار و ۵۰۰ تومان رسید که واقعاً رقم پایینی است و هزینه‌های تولید مرغ را نیز پوشش نیمی دهد، در این شرایط ورود به‌موقع شرکت پشتیبانی امور دام و خرید بخشی از تولیدات مرغداران توانست تا حدودی به بازار سامان بخشد.
این مرغدار قزوینی معتقد است: اگر بتوانیم بحران‌های مقطعی این‌چنینی را به کمک شرکت پشتیبانی و جهاد کشاورزی پشت سر بگذاریم قطعاً فروش مناسب مرغ در ماه‌های دیگر سال می‌تواند خسارات ایجادشده را تا حدودی جبران کند به شرطی که شرایط برای پرورش و فعالیت در این حوزه تسهیل شود.
کاهش جوجه ریزی و انتظار از دولتی ها
بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که فعلا باید در انتظار کمک دولتی ها بود و تا آن زمان جوجه ریزی را کاهش داد بجای اینکه صبر کرد تا جوجه ها از تخم خارج شوند و آن را معدوم کرد از سوی دیگر باید ساز و کار درستی برای توزیع دانه مورد نیاز مرغداران و همچنین خرید تضمینی گوشت تولیدی شان صورت گیرد تا با یک بحران مانند کرونا دچار چنین لرزه ها و تکانه های شدید اقتصادی در بین تولید کنندگان گوشت و مرغ در سطح کشور نباشیم.
در این گزارش دو قسمتی سعی کردیم تا ابتدا به دلایل کاهش مصرف مرغ و به دنبال آن کاهش قیمت آن در بازار، سپس به مدیریت دولت در این زمینه و پس از آن به مشکلات پیش روی مرغداران در استان های شمالی و مرکزی کشور بپردازیم استان هایی که اتفاقا در زمره بزرگترین تولید کنندگان مرغ کشور هستند و رفع مشکلات مرغدارانشان نوید روزهای بهتر را برای اقتصاد این مناطق می دهد.
باید به انتظار بود و دید که در روزها و ماه های آتی دولت برای جبران و یا حداقل کاهش خسارات مرغداران چه اقداماتی را صورت می دهد.
