تولید ماهیان خاویاری در آب و هوای کویری سبزوار با وجود بحران کم آبی نشان از خودباوری بی نظیر مردمان این منطقه از کشور است تا علاوه بر تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در سال جهش تولید، سود سرشاری را نصیب خود کنند.
ماهیان خاویاری به دلیل خواص فراوان از گران‌ترین خوراکی‌های دریایی جهان به شمار می‌روند و دریای خزر به عنوان یکی از بزرگترین منابع صید این نوع ماهی در جهان است.
در چند سال اخیر با حمایت‌های دولت و همچنین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، موضوع استحصال این گونه ارزشمند آبزی از انحصار دریای خزر خارج شده است و مزارع پرورش ماهیان خاویاری در سراسر کشور آغاز به فعالیت کرده‌اند.
شهرستان سبزوار در خراسان رضوی نیز از این قافله عقب نمانده و با همت و اراده جوانان خود توانسته است در دل کویر به دستاوردهای خوبی در صنعت پرورش آبزیان به ویژه تولید ماهیان خاویاری دست یابد.
این شهرستان با بهره گیری از ۱۶۰ مرکز دو منظوره کشاورزی – آبگیری، سالانه سه هزار و ۳۰۰ تن ماهی تولید می‌کند که از این حیث قطب تولیدات شیلات خراسان رضوی است و به تازگی با راه‌اندازی پنج واحد پرورش ماهیان خاویاری، به مرحله تولید این محصول رسیده است.
سبزوار نخستین شهرستان شرقی کشور در تولید ماهیان خاویاری
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار در این خصوص گفت: این شهرستان در ورود به عرصه تولید ماهیان خاویاری در شرق کشور پیشرو بوده و تنها در مرداد ماه جاری موفق به برداشت دو هزار کیلوگرم از این نوع ماهی در مزارع پرورش ماهی خود شده‌است.
منصور برغمدی افزود: با هدف تشویق و ترغیب فعالان عرصه تولید شیلات در سبزوار، تسهیلات ویژه‌ای برای پرورش دهندگان ماهیان خاویار در نظر گرفته شده به طوری که طی دو سال گذشته افزون بر ۱۰ میلیارد ریال تسهیلات به پرورش‌دهندگان ماهیان خاویاری برای توسعه استخرها، هزینه خوراک و خرید بچه ماهی پرداخت شده‌است.
وی ادامه داد: همزمان با سال جهش تولید برای نخستین بار ماهی خاویاری با استفاده از آب قنات روستای کهنه آب بخش مرکزی سبزوار در این شهرستان پرورش داده شده‌است که پیش‌بینی می‌شود سال نخست ۲۰ تن گوشت ماهی خاویاری در این مجتمع تولید شود.
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار با اشاره به وجود هزار و ۱۲ رشته قنات در سبزوار گفت: چنانچه ۲۰ درصد این قنوات در حوزه پرورش ماهی به کار گرفته شود ظرفیت تولید ماهی در این شهرستان به بیش از ۲ برابر افزایش می‌یابد.
برغمدی افزود:هر چند واحدهای پرورش خاویاری شهرستان سبزوار در حوزه پرورش و استحصال خاویار فعالیت دارند اما با توجه به حجم تولید، برخی از ماهیان مولد جهت استحصال به استان مازندران فرستاده می‌شوند.
بستر صادرات مستقیم خاویار از سبزوار فراهم می شود
مسوول شیلات جهاد کشاورزی سبزوار هم به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر حجم تولید خاویار این شهرستان زیاد نیست که این موضوع امکان صادرات مستقیم این محصول را منتفی کرده‌است اما پس از ارسال به استان مازندران از آنجا صادر می‌شود.
محمدعلی اسلامی افزود: با تلاش در زمینه ساز و کار افزایش تولید، بستر صادرات مستقیم به کشورهای هدف از جمله روسیه و کشورهای آسیای میانه از طریق گمرک و فرودگاه شهرستان سبزوار فراهم می‌شود.
وی در خصوص شرایط پرورش ماهی خاویاری گفت: شرایط پرورش ماهی خاویار با اقلیم و منابع آبی این شهرستان سازگار است چنانکه آبهای لب شور و دامنه حرارتی ۱۵ تا ۳۰ درجه منطقه در طول سال، شرایط مطلوبی را برای پرورش ماهی خاویار و سایر گونه ها فراهم کرده‌است.
مسوول شیلات جهادکشاورزی سبزوار اظهار کرد: نخستین واحد ۵۰۰ قطعه‌ای پرورش ماهی خاویار شهرستان سبزوار سال ۱۳۹۲ راه اندازی شد و با گذشت سال‌های اخیر هم اینک پنج واحد پرورش خاویار با مجموع هشت هزار قطعه در این شهرستان فعال است.
اسلامی افزود: ماهی خاویار این شهرستان از دو گونه سیبری و فیل ماهی است که تولید گوشت این گونه ها حداقل سه سال و استحصال خاویار از آنها بیش از ۶ سال زمان می برد.
وی ادامه داد: این شهرستان با تولید سالیانه سه هزار و ۳۰۰ تن ماهی سردابی و گرمابی قطب شیلات خراسان رضوی است لذا برخی از پرورش دهندگان ماهی که از تجربه کافی بهره مند بودند در گام بعد به پرورش ماهی خاویار روی آورده اند.
مسوول شیلات جهاد کشاورزی سبزوار گفت: علاوه بر شرایط مناسب اقلیمی و تجربه پرورش دهندگان ماهی، برگزاری دوره های آموزشی و بازدید از مزارع پرورش ماهی خاویار استان های شمالی کشور از دیگر عوامل رغبت تولید کنندگان این شهرستان به گونه خاویاری شده است.
پرورش ماهی خاویار دیربازده است و به سرمایه بیشتری نیاز دارد
یک پرورش دهنده ماهیان خاویار در سبزوار هم با اشاره به موانع توسعه این صنعت گفت: پرورش ماهی خاویار دیربازده است لذا ورود به این عرصه به سرمایه‌های کافی و حمایت دولت نیاز دارد.
جعفر هواخواه با اشاره به این که استحصال خاویار گونه سیبری ۶سال و گونه فیل ماهی که مرغوبتر و خاویار گرانتری دارد بیش از هشت سال زمان می برد افزود: پرورش دهندگان ماهیان خاویار نیاز به دریافت تسهیلات کم بهره و بلند مدت دارند که این شرایط تاکنون مهیا نشده است.
وی تصریح کرد: از دیگر موانع توسعه صنعت خاویار، هوشمند سازی چاههای کشاورزی و نصب کنتورهای هوشمند است که کار را دشوار کرده است چون برای پرورش ماهی، چاه آب باید در طول سال روشن باشد.
این پرورش دهنده ماهیان خاویار در سبزوار با اشاره به این که استحصال آبهای زیر زمینی منوط به مساعدت امور آب ناحیه دارد گفت: البته امور آب ناحیه سبزوار در این زمینه همراهی داشته است و با وجود محدودیت‌های برداشت حجم آب، با روشن بودن چاههای مورد نظر که محدود هم هستند موافقت کرده است.
هواخواه افزود: از مزایای تولید خاویار و شیلات علاوه بر رونق تولید، اشتغال و ارزآوری و وجود املاح عالی و معدنی ماهی در آب است که این املاح سریع جذب ریشه گیاهان می شود و با کاهش نیاز به کود و سموم کشاورزی مقدار و کیفیت محصول را افزایش می دهد.
سبزوار در ۲۳۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
