صنعت زنبورداری در آذربایجان شرقی درگیر مشکلاتی چون ازدیاد عسل های تقلبی در بازار، کیفیت پایین بسته بندی و شرایط دشوار برای صادرات است و مشکلات ریز و درشت این صنعت را فلج کرد.
بازار؛ گروه استان ها: عسل طبیعی منطقه آذربایجان و به طور کلی شمالغرب کشور با توجه به شرایط خاص اقلیمی منطقه همیشه از کیفیت بسیار مطلوب و بالایی برخوردار بوده و در جهان زبانزد است. در گذشته ای نه چندان دور و پیش از آغاز مهاجرت مردم از روستاها به کشور، عده زیادی از روستاییان در کنار کشاورزی و دامپروری، به پرورش عصل طبیعی نیز مشغول بودند و حجم زیادی از عسل با کیفیت بالا را تولید می کردند.
با این حال امروز و در حالی که رهبر معظم انقلاب طی چندین سال اخیر تاکید بسیار ویژه ای بر مسئله اقتصاد مقاومتی و تولید داخلی داشته اند، تولید کنندگان عسل نیز همچون تولید کنندگان سایر محصولات تولیدی کشورمان با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کنند که در صورت وجود اراده ای برای رسیدگی به آن ها، بخش اعظمی از مشکلات حل خواهد شد.
پرورش زنبور و تولید عسل در صورت رعایت اصول علمی، کسب و کاری بسیار سودآور است، هرچند چرخه پرورش زنبور در ایران در سطح کلان از فقدان صنایع تبدیلی و بسته بندی نیز به‌شدت رنج می‌برد و به همین دلیل بازارهای خود را در جهان هر روز از دست می‌دهد. ضعف کلی کشور در مارکتینگ و بازاریابی بین المللی محصولات را نیز به موارد فوق اضافه باید کرد.
اشتغال و تولید حاصل از عسل تقلبی پایدار نخواهد بود
سید پرویز پزشکی، از پیشکسوتان عرصه زنبورداری در ورزقان آذربایجان شرقی است که در خصوص مشکلات این حوزه به خبرنگار بازار گفت: از اصلی ترین مسائلی که باعث بروز مشکلات و عدم توانایی در حل مشکلات صنعت زنبورداری و تولید عسل می شود، می توان جای خالی یک متولی مشخص و چند ارگانی بودن امور زنبورداری و نیز مشخص نکردن بازار فروش مطمئن و قیمت‌گذاری و درجه‌بندی، در کنار نبودن نظارت علمی و دقیق بر بازار فروش را نام برد.
وی با انتقاد از عدم تفاوت میان بازار جعل و تقلب فعلی با عسل طبیعی، ادامه داد: مشخص نبودن نرخ عسل طبیعی و وجود انواع عسل تغذیه‌ای و نیز تولیدات تقلبی و صنعتی، سبب شده که بازار از محصولات بی‌کیفیت اشباع و با توجه به قیمت کمتر این محصولات، عرصه‌ای برای عرضه عسل طبیعی و ممتاز وجود نداشته باشد.
پزشکی با اشاره به اینکه برخی سازمان های متولی مثل جهاد کشاورزی باید بر اساس نظارت اداره بهداشت، به طبقه‌بندی و درجه‌بندی تولیدات عسل بپردازد، اضافه کرد: نبودن این سازوکار سبب شده که با توجه به وضع بد اقتصادی، مردم به خرید تولیدات صنعتی تقلبی که گاهی حتی با یک‌دهم قیمت عسل طبیعی، عرضه می‌شود، روی‌آورند. اما باید توجه کرد که اشتغال و تولیدی که از عرضه محصولاتی با کیفیت پایین و تقلبی به وجود خواهد آمد، پایدار نیست و دولت نباید فقط به فکر آمار سازی با این مسائل باشد. راه حل دائمی ما باید حمایت از تولیدات طبیعی و با کیفیت باشد تا بتوانیم به بازارهای جهانی راه پیدا کنیم.
باید به زنبورداری به عنوان یک کار تولیدی نگاه کرد
مهیار شربتی، یکی از جوانان کارآفرین در حوزه زنبورداری منطقه قره داغ آذربایجان شرقی نیز با تاکید بر لزوم حمایت دولت از این حرفه در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: در استان و کشور ما متأسفانه هیچ نهادی برای حمایت از تولید کنندگان عسل و زنبورداران وجود ندارد، به همین خاطر بسیاری از مشکلات زنبورداران حل نمی شود. بار ها از نزدیک شاهد بوده ام و خودم نیز تجربه کرده ام که اکثر زنبورداران منطقه ما در چند سال اخیر به دلیل وضعیت آب و هوایی، وجود دکل های مخابراتی، عدم حمایت مسئولان و سایر مشکلات زنبورهای خود را از دست دادند و می طلبد مسئولان با حمایت ها و کمک‌هایی که انجام می دهند مانع از بین رفتن نسل زنبورها و شغل پرورش زنبور شوند.
وی ادامه داد: باید مسئولان به کار پرورش زنبور به عنوان یک کار تولیدی و نه تشریفاتی نگاه کنند که می تواند زمینه اشتغال بسیاری نیز فراهم کند. با توجه به سرمایه اندکی که برای پرورش زنبور نیاز است جوانان می‌توانند با تعداد اندک کندوی زنبور عسل به این شغل روی آورند و با آموزش‌هایی که از طریق کتاب‌ها، سی دی‌های آموزشی و مستندات تلویزیونی وجود دارد به کار رونق دهند و درآمد خوبی نیز کسب کنند.
وی افزود: حتی می توان با ایجاد صنایعی مخصوص دسته بندی عسل های تولیدی زنبورداران منطقه و انجام تحرکاتی در خصوص بازاریابی جهانی این محصولات، راه را برای صادرات عسل آذربایجان هموار کرد.
آذربایجان شرقی رتبه دوم کشوری در تولید عسل
اکبر فتحی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی، در خصوص وضعیت فعلی تولید عسل در استان گفت: آذربایجان شرقی به لحاظ تعداد کلنی و جمعیت زنبور رتبه اول و از نظر تولید عسل رتبه دوم کشور را را دارد. یک میلیون و ۳۹۱ هزار و ۶۷۹ کندوی زنبورعسل در ۱۴ هزار زنبورستان آذربایجان شرقی وجود دارد که ۸۵ درصد آنها مدرن و ۱۵ درصد بومی است. سال گذشته حدود ۱۵ هزار و ۲۵ تن عسل در استان تولید شد که در مقایسه با سال ۱۳۹۷ از افزایش ۱۵ درصدی برخوردار بود.
فتحی با بیان اینکه بزرگ ترین واحد بسته بندی عسل کشور در آذربایجان شرقی فعالیت می کند، افزود: بیشتر برندهای مطرح عسل کشور در استان فرآوری و بسته بندی می شوند و در حال حاضر ۳۵ واحد دارای پروانه بهره برداری به فرآوری و بسته بندی عسل تولیدی آذربایجان شرقی و استان های همجوار مشغول هستند که ظرفیت اسمی تولیدی این واحدها، سالیانه بیش از ۱۵ هزار و ۸۱۰ تـن عسل بسته بندی شده است.
این روزها که مردم با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند و یکی از معضلاتی که گریبانگیر جامعه شده بیکاری جوانان است، بد نیست آنها با معرفی و حمایت سازمان های مربوطه به سراغ مشاغلی از جمله پرورش زنبور عسل بروند که علاوه بر هزینه کم نگهداری، سرمایه و امکانات خاصی نیاز ندارد و گامی در راستای اقتصاد داخلی و رونق تولید است و درآمد خوبی نیز می‌توان هم از محل تولید عسل و هم از محل سایر تولیدات جانبی از آن کسب کرد.
شغل زنبورداری با توجه به هزینه کم برای آغاز کار و سود زیاد برای تولید کننده می‌تواند در کل شهرستان های منطقه آذربایجان و به ویژه شهر هایی چون سراب، اهر، مراغه و شبستر برای بسیاری از افرادی که جویای کار بوده و دارای سرمایه اندکی هستند به عنوان شغل پر درآمد و پایدار محسوب شود.
