هرچه به روزهای منتهی به برداشت انار در قطب تولید انار جهان نزدیک می‌شویم دلشوره انارکاران ساوجی بیشتر می‌شود، چرا که این محصول در مرداد و شهریورماه مراحل کامل آبدهی را طی کرده و برای برداشت در مهرماه آماده می‌شود و کوچکترین اتفاقی در این مدت ممکن است دسترنج باغداران را هدر داده و عرضه محصول با کیفیت را با مشکل مواجه کند.
در کنار تغییرات شرایط آب و هوایی و سردشدن محسوس هوا توام با بارندگی که خود خسارت زاست، گرمای بیش از حد هوای تابستان نیز بلای جان انار تولیدی در شهر یاقوت های سرخ است که منجر به وقوع پدیده آفتاب سوختگی شده و هیچ چاره و روشی علمی برای جلوگیری از آن وجود ندارد.
گرچه باغداران به روش‌های مدیریتی سنتی روی آورده اند تا بتوانند خسارت متاثر از این پدیده که موجب سوختگی پوست و ترکیدگی انار بر اثر تابش مستقیم آفتاب می شود، را کاهش دهند.
به اعتقاد کارشناسان، اقلیم و شرایط آب و هوایی متناسب با طبیعت انار در ساوه، دلیل تولید این میوه پرطرفدار با درجه “بریکس” بالاست و روزهای گرم و شب‌های خنک ساوه از زمان گل دهی تا آب دهی انار موجب تولید با کیفیت و متوازن اسیدهای آلی و تولید رنگ و دانه آنتوسیانین می‌شود که از لحاظ ترکیب غذایی موجب تولید انار با کیفیت شده و مدت زمان ماندگاری و شفافیت عصاره آب انار را بر خلاف انار سایر نقاط جهان بیشتر می‌کند.
امسال به دلیل خنک شدن زودهنگام هوا دلشوره باغداران انارستان‌های ایران در قطب تولید انار تا حدودی کاهش یافته است و مدیر جهادکشاورزی شهرستان ساوه معتقد است که خنک شدن هوا مانع داغ شدن انار بر اثر دمای بالای هوا شده و پدیده ترکیدگی محصول بر اثر آفتاب سوختگی کاهش می یابد و به عبارتی دل انار ساوه امسال بر اثر گرمای شدید یا اصلا نمی‌شکند یا کمتر می‌شکند.
حسن شریفی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با یادآوری ورود یک جبهه هوای سرد در آذرماه سال ۱۳۹۵ که منجر به کاهش محسوس دمای هوای کشور شد، اظهار کرد: بر اثر ورود این جبهه هوای سرد بخش اعظمی از باغات و مزارع کشور از جمله شهرستان ساوه که قطب کشاورزی استان مرکزی است، آسیب جدی دید و سرمازدگی آذرماه سال ۱۳۹۵ که تکرار خاطره تلخ سرمازدگی سال ۱۳۸۶ بود، منجر به کف‌بر شدن بیش از ۹۰ درصد درختان انار این شهرستان شد و بالغ بر ۵۳۲ میلیارد تومان به انارستان‌های ساوه خسارت زد.
وی ادامه داد: به دلیل آسیب جدی که به باغات انار ساوه در پی سرمازدگی سال ۱۳۹۵ وارد شده بود، درختان نتوانستند عملیات گل‌دهی و باردهی را به صورت مطلوب انجام دهند و در این مدت تنها انار درجه دو و سه در باغات تولید شد، گرچه در سال گذشته بخش اعظمی از انار تولیدی را، درجه یک تشکیل داد.
این مقام مسئول در جهاد کشاورزی شهرستان ساوه در ادامه گفت: با گذشت چهار سال از کف‌بر کردن درختان، در سال جاری، تولید انار در قطب انار جهان به وضعیت عادی همانند سال ۹۵ و قبل از سرمازدگی برمی‌گردد و پیش بینی می شود در سال جاری از ۱۰ هزار هکتار باغ انار بارده در هر هکتار ۱۵ هزار تن محصول تولید شود.
وی با اشاره به وضعیت خوب انارستان های ساوه گفت: آب کافی و هوای خنک بویژه در شب های تابستان موجب افزایش کیفیت انار تولیدی و رنگ گیری مطلوب این محصول می شود و با پیشگیری از ترکیدگی انار، میزان آبدهی آن نیز افزایش می یابد.
شریفی تصریح کرد: خنک شدن هوا موجب خواهد شد تا پوست انار بر اثر تابش مستقیم آفتاب آسیب کمتری ببیند و امیدواریم این شرایط تا آغاز فصل برداشت از اواخر مهرماه ادامه داشته باشد که به نظر می رسد حاکم شدن شرایط جوی مناسب تا آغاز برداشت انار دور از انتظار نباشد.
وی در خصوص روش‌های مدیریت سنتی در جلوگیری از بروز پدیده آفتاب‌سوختگی، اظهار کرد: مدیریت باغبانی، هرس صحیح درختان، مدیریت کف باغ و نیز آبیاری صحیح برای خنک نگه داشتن باغ از جمله روش های پیشگیری از بروز این پدیده است. همچنین حفظ تراکم مناسب جهت کاشت درختان و رعایت فاصله طولی بین کاشت درخت انار در پیشگیری از این پدیده موثر است چرا که هر چه فاصله درختان به یکدیگر نزدیک‌تر باشد منجر به پوشش کامل شاخه‌ها و برگ‌های درخت شده و مانع از نفوذ اشعه مستقیم خورشید به محصول شده و پدیده آفتاب سوختگی به حداقل می‌رسد.
وی با بیان اینکه اوج بروز پدیده آفتاب سوختگی در مردادماه است، اظهار کرد: در ماه‌های قبل از مردادماه به دلیل جوانتر بودن محصول، این اتفاق کمتر صورت می گرفت و در صورت بروز آفتاب سوختگی بدلیل بالابودن قدرت ترمیم پوست، خسارت به حداقل می‌رسد. انار روی درخت در مردادماه به رشد کافی و کامل خود می‌رسد، در این مرحله محصول انار اقدام به آب‌گیری کرده و بر اثر آب‌گیری پوست آن نازک‌تر می‌شود، لذا در این شرایط تابش مستقیم نور خورشید منجر به بروز این پدیده می‌شود.
شریفی تصریح کرد: امیدواریم انار تولیدی ساوه امسال از کیفیت بهتری به نسبت سالیان گذشته برخوردار باشد و مطابق با ذائقه مصرف کنندگان به بازار عرضه شود. اناری که آفتاب‌سوختگی نداشته باشد جنبه صادراتی پیدا کرده و به لحاظ کیفیتی که در پوست و دانه دارد با قیمت بالا به فروش می‌رسد، اما انار دارای آفتاب سوختگی برای مصارفی همچون آب‌گیری و تهیه رب انار با قیمت پایین فروخته می‌شود.
حال باید منتظر ماند و دید که آیا انار تولیدی در قطب تولید انار جهان امسال هم به سلامت راهی بازار مصرف خواهد شد، یا خدای ناکرده با تغییرات جوی و یا بلایای طبیعی خاطره تلخ سال های گذشته تکرار شده و تا زمان آغاز برداشت دلشوره و استرس به تولیدکننده وارد می شود و به عبارتی تا روانه کردن محصول به بازار دل توی دلش باقی نمی ماند.
گفتنی است، شرایط اقلیمی ساوه که خاستگاه تولید انار مرغوب و با کیفیت جهان بوده و آوازه بین‌المللی دارد به گونه‌ای است که همه ساله خسارت‌هایی را به این محصول وارد می‌کند. علاوه بر مواجه شدن این محصول با پدیده آفتاب سوختگی در فصل زمستان و ترکیدگی در فصل پائیز که کاهش کیفیت محصول تولیدی و در نتیجه کاهش درآمد باغدار را به همراه دارد، این محصول در برخی سال ها با پدیده سرمازدگی مواجه می شود.
یاقوت سرخ ساوه در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۹۵ دو بار طعم تلخ سرمازدگی را چشیده است، به گونه‌ای که سرمازدگی سال ۹۵ منجر به بروز خسارت حدود ۱۰۰ درصدی در باغات انار ساوه شد. در آن سال از مجموع ۱۱ هزار هکتار باغات انار ساوه حدود ۹۸۰۰ هکتار دچار سرمازدگی شدید شده و کف‌بر شدند.
