هزینه‌های گزاف دامداری در یزد معیشت دامداران این استان را دچار مشکل کرده، به طوری که این قشر معتقدند بیشترین سود حاصل از فروش گوشت یا دیگر فرآورده‌ها، به دلالان، فروشندگان و واسطه‌ها می‌رسد که این شرایط، سرمایه‌گذاران را از ادامۀ فعالیت در این صنعت ناامید می‌کند.
یزد جزء استان‌های قوی در حوزه دامداری نیست، این استان در منطقه‌ای فراخشک قرار دارد و کم‌آبی در این منطقه باعث شده نتوان در این استان اقدام به کاشت غذای دام کرد. این موضوع به کنار، پس از گرانی‌های اخیر و نوسانات قیمت ارز، مشکلات دامداران فراتر رفته؛ به گونه‌ای که اکنون دامداران در سراسر کشور دچار مشکل هستند. دامداران یزدی نیز تا جایی پیش رفته‌اند که هم‌کلام با هم به صرفه نبود فعالیت در صنعت دامداری را فریاد می‌زنند.
فقر کشاورزی در استان و عدم کشت نهاده‌ها و خوراک دامی، دامداری استان را تحت شعاع قرار داده است. این موضوع سبب شده تأمین کنستانتره دامی برای دامدار هزینه زیادی داشته باشد و این در حالی است که عایدات دامداران از فرآورده‌های دامی پاسخگوی هزینه آنها نیست.
به دنبال این مسئله، عده‌ای از دامداران یزدی سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر را به صرفه‌تر دانسته و به فکر کناره‌گیری از این صنعت هستند. برخی دیگر نیز که قصد روی آوردن صنعت دامداری را داشته و متقاضی اخذ تسهیلات و وام اشتغالزایی برای احداث دامداری بودند از این تصمیم صرف‌نظر کرده و از درخواست وام انصراف داده‌اند.
مشکلات اقتصادی دامداران
ابوالفضل میرجلیلی صاحب یک دامداری صنعتی در شهرستان شاهدیه است و در دامداری خود ۳۰ رأس دام نگه‌داری می‌کند. او در گفتگو با خبرنگار بازار مشکل اصلی دامداران را ثابت نبودن نرخ‌ها، افزایش قیمت نهاده‌های دامی، عدم افزایش قیمت گوشت، دانست و اظهار کرد متأسفانه در حوزه دامداری نمی‌توان برنامه‌ریزی سالانه داشت.
هرچند قیمت مواد اولیه افزایش یافته است، قیمت فرآورده‌های دامی افزایش نداشته و علی‌رغم گرانی‌ها، در طول شش ماه گذشته قیمت گوشت ثابت بوده است
وی که در چند ماه اخیر به خاطر شیوع کرونا خسارت‌های فراوانی متحمل شده است، افزود: وضعیت اقتصادی دامداران نسبت به سال گذشته بدتر شده است. برای مثال، سال گذشته دامدار سوفال را کیلویی ۵۰۰ یا ۴۵۰ تومان خریداری می‌کرد؛ در حالی‌که امسال قیمت سوفال دو برابر شده است. همچنین قیمت یونجه سال گذشته هر کیلو هزار و ۲۰۰ تومان و امسال معادل دو هزار و ۸۰۰ تومان شده است.
این دامدار ساکن شاهدیه تصریح کرد: هرچند قیمت مواد اولیه افزایش یافته است، قیمت فرآورده‌های دامی افزایش نداشته و علی‌رغم گرانی‌ها، در طول شش ماه گذشته قیمت گوشت ثابت بوده است.
وی در خصوص دیگر مشکلات اقتصادی دامداران افزود: دامدار مؤظف است در مقابل شیر تحویل داده شده به شرکت تعاونی دامداران، تقاضای وجه نقد نماید اما این شرکت چک مربوط به سه ماه آینده را به دامدار می‌پردازد؛ در حالی‌که هزینه خوراک دام به صورت نقدی از دامدار وصول می‌شود.
مسئلۀ تأمین آذوقه دام
این دامدار در مورد دیگر مشکلات صنعت دامداری در یزد به مسائل مربوط به تأمین آذوقۀ دولتی اشاره کرد و گفت: دامداران صنعتی مؤظف‌اند شیر دام‌های خود را به شرکت تعاونی دامداران بفروشند در صورتی‌که این شرکت در برابر شیری که تحویل می‌گیرد هیچگونه تضمین و تعهدی برای تأمین آذوقه دام ندارد.
محصولات و آذوقه دام‌ها در داخل استان تأمین نمی‌شود و دامداران یزدی مجبور به وارد کردن آذوقه از دیگر استان‌ها هستند که این کار برای دامداران به‌صرفه نیست
میرجلیلی در مورد نقش دامدار در تغییر قیمت شیر، گفت: شرکت تعاونی دامدران از یکم تا سی‌ام هر ماه شیر را از دامداران تحویل گرفته و قیمت شیر را در پایان هر ماه اعلام می‌کند و دامدار هیچ نقشی در تعیین قیمت شیر ندارد.
او ادامه داد: همچنین دامدار باید هر ۱۵ روز یکبار یا به صورت ماهانه نسبت به خرید آذوقه برای دام‌های خود اقدام کند و چنانچه نتواند آذوقه را به صورت تعاونی خریداری کند مجبور به خرید آن به صورت آزاد است.
به گفتۀ این دامدار، محصولات و آذوقه دام‌ها در داخل استان تأمین نمی‌شود و دامداران یزدی مجبور به وارد کردن آذوقه از دیگر استان‌ها هستند که این کار برای دامداران به‌صرفه نیست.
از دامداران یزد حمایت نمی‌شود
این دامدار اظهار کرد: شرایط استان یزد به گونه‌ای است که هرچند دامداری جزو مشاغل تولیدی است اما یزد شهر مناسبی برای فعالیت دامداری نیست و شهرهای دیگر به مراتب در دامداری بیشتر رشد دارند.
میرجلیلی افزود: در استان‌هایی مانند اصفهان و شیراز شرایط اقتصادی دامداران به مراتب بهتر از یزد است زیرا برای مثال، یک دامدار در استان یزد سوفال را کیلویی هزار و ۳۰۰ تومان خریداری می‌کند در حالی‌که قیمت سوفال در شیراز کیلویی ۸۰۰ تومان است و این تفاوت قیمت به این دلیل است که شیراز تولیدکننده سوفال و آذوقه دامی است اما استان یزد در این حوزه حرفی برای گفتن ندارد.
در استان‌هایی مانند اصفهان حمایت بیشتری از دامداران صورت می‌گیرد؛ در حالی‌که در یزد هیچ نهادی بر قیمت آذوقه‌های دامی و شیر نظارت نداشته و متعهد به تأمین نهاده‌های دامی برای دامداران نیست
میرجلیلی ضمن اظهار تأسف برای وضعیت دامداری در یزد، گفت: بیشتر دامداران استان یزد تصمیم به جمع‌آوری دامداری‌های خود گرفته و حتی صاحبان دامداری‌های بزرگ که حدود ۶۰۰ یا ۷۰۰ رأس دام دارند نیز امیدی به ادامه فعالیت ندارند.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا دامداران امیدی به ادامۀ فعالیت در این صنعت ندارند، بیان کرد: حمایت نشدن و همچنین وضعیت نامساعد کشاورزی استان به مشکلات اقتصادی دامداران دامن زده است.
کاهش کیفیت آذوقه‌های دامی
سید مجید افتخاری دامدار دیگری است که خبرنگار بازار با وی گفتگو می‌کند. او در کنار داشتن دامداری، خود نیز دامپزشک است.
از او درباره وضعیت هزینه و درآمد دامداری‌اش می‌پرسیم که پاسخ می‌دهد: درآمد من از دامداری در حد قربانی کردن سالی یک یا دو گوسفند است و خوراک و کنستانتره را از حقوق خودم برای دام‌ها تأمین می‌کنم.
افتخاری درباره مشکلات مربوط به آذوقه‌های دامی بیان کرد: علاوه بر اینکه قیمت آذوقه‌های دامی افزایش یافته است، کیفیت خوبی نیز نسبت به سال گذشته ندارد.
طبق گفتۀ وی، معمولأ یونجه‌ها و علوفه‌ها نمناک هستند و اگر بخواهیم یونجه‌ها را در آفتاب برای دام‌ها خشک کنیم به میزان زیادی از حجم آنها کاسته می‌شود و این موضوع نیز به مشکلات می‌افزاید.
نبود نظارت بین پروسه تولید و مصرف فراورده‌های دامی
افتخاری نیز مانند میرجلیلی از نبود نظارت بر نهاده‌های دامی گله‌مند است و اظهار کرد: اگر قرار است قیمت شیر به صورت دستوری مشخص شود باید نظارتی هم توسط سازمان جهاد کشاورزی بر نهاده‌ها صورت گیرد و با دلالان حوزه کشاورزی برخورد شود.
این دامپزشک معتقد است شرایط استان یزد نسبت به سایر استان‌ها برای دامپروری مساعد نیست زیرا به دلیل کم‌آبی و شرایط اقلیمی، امکان کشاورزی گسترده و کاشت علوفه دامی در استان وجود ندارد و کشاورزان استان بیشتر به کاشت محصولات گلخانه‌ای روی آورده‌اند که این موضوع نیز حرفه دامداری در استان را با مشکلاتی مواجه کرده است.
با وجود هزینه‌های گزاف دامداری، قیمت فرآورده‌های دامی تحت کنترل بوده و بیشترین سود حاصل از فروش گوشت یا دیگر فرآورده‌ها، مورد استفاده دلالان، فروشندگان و واسطه‌ها قرار می‌گیرد
افتخاری توضیح داد: در واقع بین پروسه تولید و پروسه مصرف هیچگونه نظارتی صورت نمی‌گیرد و این امر سبب زیان و نارضایتی دامداران می‌شود.
بازار آزاد کنترل نمی‌شود
علی زارع، معاون اتحادیه دامداران در گفتگو با بازار در مورد مشکلات دامداران یزد ضمن تأیید مشکل به صرفه نبودن واردات آذوقه، توضیح داد: میزان آذوقه دامی که با تعرفه دولتی در اختیار دامدار قرار می‌گیرد معادل ۳۰ تا ۴۰ درصد از نیاز دامداران است و مابقی باید از بازار آزاد تأمین شود و در بازار آزاد نیز کنترلی بر قیمت آذوقه دامی صورت نمی‌گیرد.
معاون اتحادیه دامداران یزد در این خصوص که ورود علوفه چقدر به حل مشکل دامداران استان کمک می‌کند، بیان کرد: متأسفانه وارد کردن علوفه دامی به استان با توجه به هزینه کرایه‌ها و هزینه‌های کارگری به حل مشکل دامداران کمک نمی‌کند و مقرون به صرفه نیست.
یزد صادرکنندۀ تولیدات دامی
نادر سلیم، معاون بهبود تولیدات دام در مورد وضعیت تولیدات دامی استان یزد به خبرنگار بازار گفت: استان در سال‌های بعد از انقلاب، با همت تولیدکنندگان و برنامه‌ریزی مسئولان توانسته در زمینه تولیدات دامی مانند شیر، گوشت و تخم‌مرغ نسبت به جمعیت استان مازاد تولید داشته و حتی به استان‌های دیگر نیز صادر کند.
وی بیان کرد: بخش دولتی برای حمایت از صنعت دامداری تمام تلاش خود را در تأمین اقلام علوفه‌ای به ویژه دانه‌های غلات و کنجاله‌های تغذیه دام وارداتی به کار گرفته و بیش از ۶۰ درصد نیاز دام کشور به این اقلام را از طریق واردات با تأمین ارز دولتی و به وسیله شرکت‌های دولتی و خصوصی وارد و توزیع می‌کند.
از ابتدای سال حدود ۱۰۰ هزار تن نهاده وارداتی شامل(جو، ذرت، کنجاله و…) در بین واحدهای دامداری یزد توزیع شد که متأسفانه این مقدار نیاز واقعی را مرتفع نمی‌کند
سلیم در مورد دلیل افزایش قیمت نهاده‌های دامی ادامه داد: به دلیل تحمیل تحریم‌ها، وجود برخی مشکلات در تأمین ارز، واردات، مشکلات حمل و نقل، ترخیص کالا و از سوی دیگر به دلیل مشکلاتی در زمینه تأمین به موقع نهاده‌ها و کاهش ارزش ریال، قیمت نهاده‌های دامی و خدمات مرتبط افزایش یافته است.
نوسان ارز، دلیل اصلی زیان دامداران
این مسئول علت نارضایتی دامداران در خصوص وضعیت موجود را به افزایش نرخ ارز مرتبط دانست و گفت: آنچه دامداران را بیش از پیش با ضرر مواجه کرده این است که حدود ۶۰ درصد نیاز نهاده‌ها از طریق ارز دولتی تأمین می‌شود، اما قیمت‌گذاری فروش محصولات دامی بر اساس ۱۰۰ درصد تأمین نهاده‌های دولتی انجام می‌گیرد.
سلیم توضیح داد: این امر موجب شد اقلامی مانند شیر، گوشت، تخم مرغ و مرغ زیر قیمت تمام شده در بازار عرضه گردد که ضرر و زیان دامداران را به دنبال داشته و به مرور زمان ممکن است واحدها را از چرخۀ تولید خارج کند.
معاون بهبود نهاده‌های دامی در پاسخ به این سؤال که آیا برای رفع این مشکل تلاش خواهد شد، اظهار کرد: با این وجود، بخش دولتی برای رفع این مشکلات از طریق تعامل با ستاد تنظیم بازار برای اصلاح قیمت‌ها، تعامل با وزارتخانه‌های مرتبط برای حل مشکلات حمل و نقل، تخصیص ارز، پیگیری لازم برای افزایش ظرفیت انبارهای ذخیره‌سازی و حتی ایجاد پایانه بار محصولات دامی تلاش می‌کند.
سلیم در مورد موفقیت‌های فعلی در این زمینه به رایزنی با وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش سهمیه اقلام علوفه‌ای وارداتی اشاره کرد و گفت: تاکنون بیش از ۱۵ درصد نهاده نسبت به سهمیه گذشته جذب شده است.
با همۀ این تلاش‌ها یک موضوع در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد و آن، اینکه گرانی اقلام علوفه‌ای حجیم مانند کاه و یونجه که منشأ داخلی دارد تا کجا قرار است دامداران یزدی را تحت فشار قرار دهد و آیا هنوز هم می‌توان به جامعۀ دامدار گفت: اگر صبر کنید از حوره حلوا می‌سازید.
