با وجود اینکه در دو سال اخیر بارها در مورد عدم آمادگی دنیا در مواجهه با بحران های سلامتی و همه گیری ها صحبت شده بود ولی کمتر کسی پیش بینی می کرد سال ۲۰۲۰ با این تجربه تلخ شروع شود. دنیا درگیر یک بیماری همه گیر شود و بالغ بر ۶۵ هزار نفر در دنیا جان خود را از دست بدهند. وضعیت این روزهای دنیا موضوعی است که بیشتر در فیلم ها مشاهده می شد و تصور واقعی بودنش خیلی سخت بود.
شیوع ویروس کرونا در روزهای اول سال جاری و همه گیری آن در ماه اخیر باعث شد تا ساختار بهداشتی و درمانی در جهان زیر سوال برود. سوالی جدی که تا کنون در مورد آن کمتر بحث شده است. سوال این جاست که آیا دنیا برای یک همه گیری آمادگی لازم را دارد و زیر ساختهای بهداشتی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دنیا می تواند در مقابل یک بیماری همه گیر مقاومت کند؟
دانشگاه جان هاپکینز در ماه های اخیر مطالعات زیادی در مورد شیوع ویروس کرونا در دنیا و تبعات اقتصادی و انسانی آن انجام داده است در گزارش اخیر خود از عدم آمادگی دنیا برای مقابله با یک بیماری همه گیر خبر می دهد. مساله ای که در ماه اکتبر سال ۲۰۱۹ میلادی و در جلسه ای در نیویورک نیز مورد بحث قرار داشت و بیل گیتس بنیانگذار مایکروسافت هم بارها در مورد آن صحبت کرده است.
سازمان بهداشت جهانی هم هشدار داده بود
سازمان بهداشت جهانی هم در سال ۲۰۱۸ این مساله را مورد بررسی قرارداده بود. دو سال قبل یعنی در سال ۲۰۱۸ میلادی رییس سازمان بهداشت جهانی در اجلاسی رسما اعلام کرد دنیا برای مواجهه با یک همه گیری آمادگی لازم را ندارد. او با تاکید بر این نکته که همه گیری می تواند هر زمانی شروع شود یا از هر کشوری آغاز شود و باید دنیا همیشه برای مواجهه با آن آمادگی داشته باشد گفت: «دنیا نمی تواند شیوع ویروس یا عامل بیماری زا در یک کشور را پیش بینی یا کنترل کند و مانع از ایجاد یک همه گیری شود. در دنیای در هم تنیده امروزی انتقال ویروس ها و عوامل بیماری زا به سرعت انجام می شود و باید راهکارهایی برای توسعه همکاری دنیا در مقابله با همه گیری ها یافت شود.» سازمان بهداشت جهانی ساختار بهداشتی و درمانی دنیا را بسیار ضعیف ارزیابی کرد و تاکید کرد:« برای ارتقای این وضعیت باید سیاستمداران هم به اهمیت آن پی ببرند و برای حل این معضل باهم همکاری کنند. ورود دنیای سیاست به فضای بهداشتی دنیا و مقابله های سیاسی در شرایطی که جهان با یک همه گیری مواجه است، نادرست است و می تواند سرعت انتشار ویروس یا هر عامل بیماری زای دیگر را بیشتر کند.»
هیچ کشوری آمادگی مواجهه با همه گیری را ندارد
به گزارش مجمع جهانی اقتصاد امنیت بهداشت ملی در سراسر دنیا بسیار ضعیف است و هیچ کشوری کاملا برای مدیریت این همه گیری آمادگی ندارد. طبق مطالعه ای که روی ساختار بهداشت و درمان در ۱۹۵ کشور دنیا انجام شد، مشخص شد که این ضعف ها هم در مرحله جلوگیری از شیوع بیماری در سطح یک کشور و سطح جهان وجود دارد و هم در بخش رصد نحوه عملکرد عوامل بیماری و نحوه مدیریت و پاسخگویی به بحران ایجاد شده در دنیا است.
دانشگاه جان هاپکینز با همکاری موسسه مطالعاتی اکونومیست شاخصی تحت عنوان شاخص امنیت بهداشتی جهانی تهیه کرده است که بین صفر تا ۱۰۰ قرار دارد. برای تهیه این شاخص ۳۴ فاکتور در شش دسته اصلی در نظر گرفته شد و به این مساله تاکید شد که در زمان بروز تهدیدی برای سلامت جامعه دیگر فاکتورهای حیاتی و کلیدی برای مقابله با شیوع ویروس در یک کشور یا همه گیری جهانی آن وجود دارد یا خیر. شش دسته اصلی مورد مطالعه عبارتند از جلوگیری از بروز بیماری، ارزیابی و گزارش دهی سریع، ارایه پاسخ سریع به بحران، عملکرد سیستم بهداشتی، همسو شدن با استانداردهای بین المللی و در نهایت کاهش فضای خطرآفرین برای سلامت جامعه یا میزان آسیب پذیری کشور در برابر تهدیدهای بیولوژیک.جالب است بدانید که متوسط شاخص جهانی برابر با ۴۰.۲ درصد است که شاخص بسیار ضعیفی است. از طرف دیگر با وجود بهتر بودن وضعیت کشورهای توسعه یافته نسبت به کشورهای کم توسعه یافته، ولی نمی توان هیچ کشوری را برای مواجهه با چنین بجرانی، آماده ارزیابی کرد.
ارنست جی مونیزمسول اصلی تهیه این گزارش نتایج تحقیق را هشدار دهنده ارزیابی می کند. وی در بخش ابتدایی این گزارش نوشت:« بررسی ها نشان داد تمامی کشورهای دنیا در تمامی سطح درآمدی و توسعه یافتگی اقتصادی شکاف های زیادی در توانمندی های خود دارند. به تعبیر بهتر آنها سرمایه گذاری لازم را برای آماده کردن خود در حوزه های بیولوژیکی انجام نداده اند و به همین دلیل در یک همه گیری به سرعت از پا در می آیند.»وی ادامه داد:« مساله مهم این است که چه یک ویروس به صورت طبیعی باعث بیماری انسانها شود یا اینکه ساخته دست بشر باشد و عمدی و غیرعمدی زمینه را برای بیماری مردم فراهم کند، در نتیجه تغییری ایجاد نمی کند زیرا شیوع آن در یک کشور باعث ایجاد همه گیری در دنیا خواهد شد و تهدیدی جدی برای سلامت دنیا، امنیت بین المللی و اقتصاد دنیا است.»
این موضوع را می توان در روزهای کنونی به خوبی مشاهده کرد. شیوع ویروس در کشور چین در فاصله کوتاهی تمام دنیا را درگیر کرده است و بالغ بر ۶۵ هزار نفر را از پا درآورد و اقتصاد جهان را فلج کرد. مساله ای که این روزها در تمامی رسانه ها، مراکز مطالعاتی، دانشگاه ها و سازمان های بین المللی مورد بحث است ولی نتوانسته مانع از کاهش شمار قربانیان شود.
