چالش های تشخیص کرونا در طرح هوش مصنوعی

عبدالرسول صداقت، در خصوص سامانه هوش مصنوعی برای تشخیص کرونا، اظهارداشت: هرچند استفاده از فناوری نوین هوش مصنوعی مورد استقبال ما است ولی برای قضاوت در مورد این موضوع باید جمعی از اساتید مجرب رادیولوژی نرم افزار مربوطه را آزمایش کنند و هنوز برای اظهار نظر زود است.

وی افزود: اجرای طرح هوش مصنوعی نیاز به طرح پیشنهادی دقیق با ملاحظات علمی و اخلاقی دارد. در حال حاضر هوش مصنوعی در کشور ما در مرحله پژوهشی است و در استفاده عمومی از آن باید ملاحظات علمی و اخلاقی و قانونی مد نظر باشد. از طرفی در زمان اپیدمی، تعداد مراجعات بیش از حد معمول است لذا یافته‌های دوران اپیدمی، قابل تسری به کل جامعه در شرایط عادی نیست.

دبیر انجمن رادیولوژی ایران ادامه داد: در هیچ کجای دنیا از جمله کشورهایی که ابداع کننده هوش مصنوعی هستند، هوش مصنوعی جایگزین پزشک خصوصاً متخصص رادیولوژی نشده است.

وی افزود: در حال حاضر هوش مصنوعی نمی‌تواند تفکرات پیچیده را حل کند. هوش مصنوعی یک ابزار کمک کننده برای متخصص رادیولوژی است و هرگز نباید این تصور ایجاد شود که هوش مصنوعی می‌تواند ظرف دو دقیقه تشخیص پنومونی کرونا را نهایی کند.

صداقت بیان داشت: رادیولوژیست‌ها در تمام طول شبانه روز حتی در منزل به سیستم پکس دسترسی دارند و مشغول کار تشخیصی بیماران هستند و لذا این کار ارائه شده کار بسیار جدید و بدیعی نیست و استفاده واقعی از هوش مصنوعی مستلزم همکاری وسیع بین اساتید رادیولوژی و شرکت‌های دانش بنیان آن هم در شرایط آرام و غیر اپیدمیک بیماری است.

وی افزود: حتی در آزمایشگاه‌ها با وجود دستگاه‌های پیشرفته نیز در پایین گزارش دستگاه نوشته شده تفسیر آزمایش فقط به عهده پزشک است.

دبیر انجمن رادیولوژی ایران، در مورد دقت ۹۷ درصدی این نرم افزار و سرعت دو دقیقه‌ای برای تشخیص کرونا، گفت: این موضوع باید توسط تیمی از اساتید مجرب رادیولوژی ما ارزیابی شود تا بتوان نظر قطعی داد. در حال حاضر ما در اپیدمی کرونا هستیم و تعداد بیماران زیاد است و اگر ما برای نرم افزار تعریف کنیم که هر سی تی اسکنی که دارای لکه‌های سفید یا اوپاسیتی های گراند گلاس یا کدورت باشد را به عنوان کرونا تشخیص بگذارد به احتمال زیاد درصد موفقیت به طور کاذب بالا گزارش خواهد شد. این درصد بالا در صورتی ارزشمند است که شرایط عادی باشد و نرم افزار بتواند از بین مثلاً ۲۰ علت برای ایجاد آن لکه‌های سفید در تصاویر سی تی اسکن با دقت بالای ۹۰ درصد علت احتمالی را دقیق ذکر کند.

وی ادامه داد: در مجموع به نظر ما این طرح ناپخته و خام بوده و در مراحل اولیه قرار دارد و ارزش کاربردی برای جامعه پزشکی ندارد.

صداقت در پاسخ اظهار نظر دکتر ربیعی در مورد کمبود رادیولوژیست، افزود: متاسفیم که ایشان چنین اظهارات نادرستی را که خارج از حیطه اختیارات و تخصص ایشان است در تلویزیون و مطبوعات عنوان نمود که سبب رنجش همکاران رادیولوژیست ما شده و از ایشان انتظار داریم که صحبت‌های خود را هم در تلویزیون و هم در مطبوعات اصلاح کند.

وی گفت: در هیچ جای ایران شهری وجود ندارد که دستگاه سی تی اسکن داشته باشد ولی رادیولوژیست نداشته باشد. همچنین در این ۵۰ روزی که کرونا در ایران شناسایی شده است انجمن رادیولوژی و رادیولوژیست‌های سراسر ایران از همان روز نخست به طور فعال در خدمت مردم بودند و تمام سی تی اسکن‌های کشور به طور ۲۴ ساعته و شبانه روزی انجام و گزارش شده است.

دبیر انجمن رادیولوژی ایران، افزود: سایر فعالیت‌های انجمن رادیولوژی با همکاری رادیولوژیست‌های سراسر کشور به صورت خلاصه شامل نشر چند فایل آموزشی صوتی و تصویری در مورد نمای پنومونی COVID-19 در سی تی اسکن و رادیوگرافی در همان روزهای نخست اسفند ۹۸ با بهره گیری از اساتید برجسته و همچنین به روز رسانی فایل‌ها و اختصاص یک کانال تخصصی به آموزش تصویربرداری بیماری کرونا در هفته اول اسفند است.

وی گفت: همچنین تأسیس دو گروه مشاوره تخصصی رادیولوژی کرونا جهت مشاوره تخصصی و رایگان به پزشکان سراسر کشور و تدوین و نشر فرمت استاندارد گزارش سی تی اسکن ریه توسط گروه فوق تخصصی IRSCC برای هماهنگی کامل تفسیر و گزارش تصویربرداری پنومونی کرونایی از دیگر اقدامات است. تدوین و نشر پروتکل Low dose chest CT Scan با هدف به حداقل رساندن دوز تابش اشعه ایکس در سی تی اسکن تا حد یک ششم که در هفته اول اپیدمی به سراسر بخش‌های رادیولوژی ابلاغ شده و تدوین و نشر پروتکل استاندارد تصویربرداری رادیوگرافی یا سی تی اسکن در زنان باردار در هفته اول اسفند نیز صورت گرفته است.

وی افزود: تدوین و نشر پروتکل محافظت از زنان باردار در برابر کرونا در مراکز و مؤسسات تصویربرداری و حضور فعال در گروه مادران باردار وزارت بهداشت برای تدوین پروتکل‌های کشوری و حضور ۲۴ ساعته در تیم‌های تخصص گروه مادران برای ارائه مشاوره مادران باردار بستری در سراسر کشور از دیگر برنامه‌های اجرا شده است.

دبیر انجمن رادیولوژی ایران گفت: ارتباط با انجمن‌های کشورهای همسایه و ارائه پروتکل‌ها طبق درخواست آنها و انجام مشاوره برای آنان و مصاحبه‌های متعدد تلویزیونی، رادیویی و مطبوعاتی در جهت آگاهی بخش عمومی و اطلاع رسانی روزآمد به پزشکان همچنین تدوین و نشر راهنمای محافظت از بیماران و پرسنل در برابر کرونا در مراکز و مؤسسات تصویربرداری بیمارستان و خارج بیمارستانی (نسخه اول ۱۱ اسفند ۹۸ و نسخه دوم ۱۲ فروردین ۹۹) از دیگر اقدامات محسوب می‌شود.

وی افزود: مشارکت فعال در گروه‌های علمی در قالب کار گروه‌های مشترک و همکاری کامل با گروه‌های زیر مجموعه ستاد ملی مبارزه با کرونا و فعالیت‌های پژوهشی متعدد و چاپ اولین مقاله در مجله علمی رادیولوژی ایران در اسفند ۹۸ و چند مقاله در حال نشر در مجلات معتبر دنیا و همکاری بی نظیر متخصصین رادیولوژی و کارشناسان رادیولوژی در مراکز دولتی و خصوصی سراسر کشور که حتی در ایام تعطیلات نوروزی نیز بسیاری از مؤسسات و مراکز خصوصی فعال بوده‌اند و فهرست آنها به وزارت بهداشت داده شده است.

صداقت در پاسخ به این پرسش که آیا در استفاده از هوش مصنوعی در تشخیص بیماری‌ها، ملاحظات پزشکی قانونی نیز وجود دارد، گفت: اصولاً در تشخیص و درمان بیماری‌ها، پزشک مسئولیت قانونی داشته و در مقابل ادعا یا شکایت بیمار باید در مراجع قانونی پاسخگو باشد.

وی افزود: در صورتی که استفاده از دستگاه‌های هوش مصنوعی زیر نظر پزشک متخصص صورت نگیرد، طبیعتاً، حق شکایت از بیمار سلب می‌شود و این یک چالش مهم در پزشکی قانونی خواهد بود و مسئولین پزشکی قانونی باید در این زمینه اظهار نظر کنند.