تب برفکی در کمین بار انداز دام کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما از قم؛ چشم دامداران قمی ترسیده است، از بلایایی که در سال های اخیر به جان سرمایه هایشان افتاده؛ از قاچاق و کشتن دام های مولد گرفته تا بالا رفتن قیمت علوفه و نهاده های دامی و تعطیل شدن واحد هایشان؛ قم بزرگ ترین بارانداز دام کشور را دارد، از این رو هر گونه اخلال، اشکال و یا بحرانی که برای دام های استان به وجود آید ممکن است بازار گوشت قرمز و شیر کل کشور را درگیر کند؛ بعد از فروکش کردن تب نبود خریدار برای دام های سنگین در پاییز امسال، این روزها تب برفکی در میان دام های استان قم شدت گرفته است.

هنوز تصاویر جان دادن گوساله ها در دامداری های شهرک لبن و لاشه گاوهای مبتلا به تب برفکی در کنار جاده ها در اردیبهشت ۹۸ از حافظه تصویری و خبری ما پاک نشده است. دامداران مستاصلی که می گفتند تمام سرمایه و زندگی شان یک شبه از دست رفته است؛ نبود واکسن های مکمل و تزریق نشدن نوعی از واکسن، قبل از زمان شیوع و کنترل ضعیف دام های ورودی به استان از مهترین عوامل بروز مشکل در اوایل سال ۹۸ بود.

بر اساس اسناد دامپزشکی استان، از اواخر آذر ماه ۱۲۰ گله و واحد دامداری در بیش از ۳۰ روستای استان مبتلا به این بیماری هستند؛ این در صورتی است که بحران این تب در اردیبهشت امسال نیز بیش از ۳۵۰۰ دام در شهرک لبن و سایر دامداری های استان را مبتلا کرده بود.

بخش جعفرآباد تب دارتر از همیشه

تب برفکی این بار بیشترین قربانیانش را از بخش جعفرآباد گرفته است؛ آقای صالحی از دامداران قدیمی بخش جعفریه می گفت به همراه پدر و برادرش حدود ۳۰۰ راس گوساله پرواری دارند که تقریبا همه شان درگیر تب برفکی شده اند؛ ناراحت بود و سرمایه اش را بر باد رفته می دید؛ با وجود تزریق واکسن تب برفکی در شهریور و مهر ماه امسال، باز هم دام هایش در برابر این بیماری مهلک آسیب دیده بودند؛ پیکر نیمه جان یکی از گوساله هایش را نشانم داد و گفت: این گوساله وقت سر بریدنش بود؛ حدود یک سال برای چاق کردنش زحمت کشیدم و حالا …!

زخم شدن دهان دام، کفی که از لب و پوزه آنها آویزان بود، سُم های زخمی و کم شدن یکباره وزن آنها نشان از مبتلا شدنشان به تب مهلک برفکی بود؛ حیوان های زبان بسته ای که نفس نفس می زدند و چاره ای برای درمانشان نبود.

به قول آقای صالحی یا باید خودشان مقاومت می کردند و دوباره سر پا می شدند یا قبل از تلف شدن سر آنها را ببریم و با یک سوم قیمت به افرادی که گوشت هایی از این دست را می خرند بفروشیم؛ اینکه با گوشت های این گوساله های بیمار چه می کنند هم خود حکایتی بود جدا …!

ورود بدون مجوز دام مهمترین دلیل ابتلا

از او درباره علت مبتلا شدن دام هایش پرسیدم؛ او با اشاره به چند شهر در جغرافیای غربی و شمالی کشورمان گفت: هر وقت دام از این مناطق وارد استان می شود این بلا بر سر ما می آید؛ او می گفت این دام ها هیچ کدام کارت واکسن ندارند و با ورودشان به دامداری، بقیه را  هم گرفتار می کنند.

آقای زیرک دیگر دامدار روستای باقر آباد بود؛ همان جایی که در حال حاضر بیشترین شیوع تب برفکی در استان را دارد؛ او می گفت در ۲۰ روز گذشته از ۲۵۰ راس دام خود حدود ۱۳۰ دام دچار تب برفکی شده اند که در این بین ۷ راس گوساله پرواری اش تلف شده اند.

آقای زیرک هم به ورود دام های بدون مجوز اشاره کرد و گفت: این بیماری شبیه آنفولانزاست؛ هر لحظه ممکن است با پریدن یک پرنده، یا آمدن یک گربه از دامداری های هم جوار یا هر اتفاق ساده دیگری منتقل شود. مسئله ای که کنترل و پیشگیری از آن را بسیار دشوار می کند.

دام های آقای زیرک نسبت به دامداری قبلی حال بهتری داشتند. خود او هم معتقد بود دام هایش اوج روزهای بد حالی را پشت سر گذاشته اند و رو به بهبودی هستند.

هشدار برای بزرگترین بارانداز دام کشور

در استان ما دو شهرک بزرگ دامی فعال است؛ شهرک هایی که برای امنیت غذایی  کشور اهمیت فراوانی دارند؛ برای جویا شدن حال و روز دام های دو شهرک بزرگ دامی استان یعنی شهرک لبن به عنوان قطب فرآورده های لبنی و دیگری شهرک دامشهر به عنوان مرکز پروار بندی دام کشور، راهی این شهرک ها شدم.

با مدیر عاملان آنها به گفتگو نشستم؛ آقای رمضان خانی مدیر عامل مجموعه دامی لبن می گفت: در این شهرک حدود ۲۰۰ واحد دامداری فعال است که از این واحدها تنها ۲ واحد مبتلا به تب برفکی شناسایی شدند.

او تجربه تلخ از بین رفتن حدود نیمی از ۷ هزار راس دام این شهرک در اردیبهشت ماه و کم شدن تراکم دام ها و غیر فعال شدن واحدهای بسیاری در این شهرک را یکی از مهمترین دلایل کاهش شیوع تب برفکی در آن دانست و گفت: تلاش شده است که در ماه های اخیر کنترل دقیق تری نسبت به ورودی دام ها از سایر شهرهای کشور به این شهرک صورت گیرد چرا که یکی از مهمترین دلایل بروز تب برفکی در قم در سال های گذشته ورود دام های مشکوک و یا بیمار به دامداری های استان است.

آقای رعیت پور مدیر عامل شرکت دامشهر استان نیز با اعلام اینکه در آن مجموعه بیش از ۱۷۰۰ واحد دامی فعالیت دارد گفت: در هفته های اخیر تنها در ۳ واحد دامی، تب برفکی مشاهده شده که همین تعداد کم هم به واسطه قاچاق و بدون مجوز وارد شهرک شده اند و واحدها را آلوده کرده اند.

از نظر آقای رعیت پور این آمار از نُرم های معمولی هم پایین تر است؛ او تاکید کرد با این وجود برای پیشگیری و اطمینان خاطر در روزهای گذشته به صورت رایگان واحدهای دامی شهرک لبن و دامشهر را سم پاشی کرده اند.

جای امیدواری بود که این دو مرکز مهم نگهداری دام هنوز دچار بحران نشده اند اما به قول آقای زیرک، دامدار خسارت دیده روستای باقر آباد، تب برفکی به راحتی قابل کنترل نیست و هر لحظه با پریدن یک پرنده ممکن بود سرمایه یک زندگی چند ساله از بین برود.

پیشگیری همچنان بهتر از درمان

برای ارائه راه حل ها و شنیدن اقدامات پیشگیرانه به سراغ بالاترین مقام اجرایی استان در حوزه مراقبت های دامی رفتم.

آقای رفیعی مدیر کل دامپزشکی استان از اقدامات ویژه مجموعه خود گفت:

او از پوشش دقیق و وسیع واکسیناسون دام های استان گفت و اضافه کرد: استان قم بالاترین ضریب واکسیناسون در کشور را دارد؛ او از ضریب ۲۳۰ درصدی واکسیناسیون گاو و گوساله با مقیاس ۳ برابری میانگین کشوری و ۱۲۰ درصد واکسیناسیون دام سبک با مقیاسی دو برابر میانگین کشوری در قم خبر داد.

مدیر کل دامپزشکی استان مسئله قرنطینه دام های ورودی را بسیار جدی دانست؛ البته تعریف او از قرنطینه با تعریف های معمول متفاوت بود؛ وقتی از او درباره جایگاه نگهداری دام های ورودی برای مدتی  تا حصول اطمینان از سلامت دام ها پرسیدم گفت: در هیچ کجای کشور محلی با این شرایط وجود ندارد و منظورش از قرنطینه کنترل ورود و خروج دام به شهرک های ویژه دام مثل شهرک لبن و دامشهر است، به این صورت که متصدیان امر قبل از ورود دام از سایر شهرها به دامداری شهرک ها، کارت واکسیناسیون، پلاک کوب و مجوز ترددشان را بررسی می کنند و سپس اجازه ورود می دهند.

آقای رفیعی در خصوص مبتلا شدن دام هایی که خارج از محدوده شهرک ها یعنی کاروانسراها و دامپروری هایی که در روستاها هستند گفت: در این موارد خود دامداران باید مراقب باشند چرا که کنترل ورود و خروج دام در این صورت بسیار دشوار و گاهی غیر ممکن است.

وی شیوع تب برفکی در روزهای اخیر در حدود ۱۲۰ واحد دامداری استان را ناشی از همین جابه جایی ها و نقل و انتقال های بدون مجوز دانست و گفت: بسیاری از این دام ها سابقه واکسیناسیون نداشته اند ورودشان به استان باعث ایجاد مشکل شده است.

آقای رفیعی کانون شیوع تب برفکی از پایان آذر ماه تا کنون را بخش جعفرآباد عنوان کرد و گفت: به جز موارد محدود در بخش مرکزی، در سایر بخش ها یعنی خلجستان، سلفچگان و کهک مشکل خاصی وجود ندارد.

مدیر کل دامپزشکی استان تاکید داشت تا نکات ایمنی و پیشگیرانه را در گزارشم پر رنگ کنم.

او همچنان خطر را محتمل می دانست و گفت: تمامی دامداران سبک استان نسبت به واکسینه کردن دام خود اقدام کنند چرا که به دلیل قرار گرفتن در فصل آبستن شدن دام ها اگر واکسن زده نشود احتمال سقط جنین وجود دارد. از طرفی اگر بیش  از سه ماه از واکسیناسیون دام می گذرد باید حتما مجددا اقدام به انجام واکسیناسیون شود.

وی در خصوص دام های مولدی که واکسن زده اند گفت: بره ها پس از به دنیا آمدن تا دو ماه اول که از آغوز مادر تغذیه می کنند در برابر بیماری ایمن هستند اما پس از آن باید مراقبت های لازم انجام شود.

آقای رفیعی گفت: برای اطمینان بیشتر تا سه هفته آینده ورود هر نوع دام پایه پروار و لاغر را به استان ممنوع کرده ایم و از دامداران خواست در صورت تلفات دام حتما آنها را به صورت بهداشتی دفن کنند.

متولی دام پزشکی استان از اقدام رایگان برای ضد عفونی واحدهای آلوده و حتی دیگر واحدها خبر داد و از همه دامداران واحدهای آلوده خواست باربندهایشان را هر روز ضد عفونی کنند و سایر واحدها هفته ای دو بار نسبت به ضد عفونی واحدهای خود اقدام کنند.

به نظر می رسد اقدام هایی از این دست و سخت گیری ها برای کنترل دام به شهرک های دامی استان تا حدودی توانسته خطر را از بیخ گوش دام های استان دور کند. اقداماتی که تا به امروز اجازه نداده خسارت بیش از ۱۲۰ میلیارد ریالی اردیبهشت امسال و یا حتی رقمی بیش از آن تکرار شود. هر چند آن ضرر به قیمت تعطیل شدن دائمی حدود ۵۰ درصد از واحدهای دامی شهرک لبن منجر شد و معلوم نیست چه بر سر زندگی سرمایه گذاران آن واحدها آمده است اما همین درس گرفتن از کاستی های گذشته خود باعث می شود از درد ماجرا کاسته شود؛ دردی که اگر اپیدمی شود و توجهی به آن صورت نگیرد امنیت غذایی کشور و میلیارد ها تومان سرمایه مردمی را به خطر می اندازد!