جعفری، سخنگوی انجمن صنفی صنایع و روغن کشی ایران با بیان اینکه در حال حاضر تولید ما اقتصادی نیست و واردات محصول نهایی معمولا به تولید کشور ضربه می زند خاطرنشان می کند: حجم روغن کشی امسال به توان دولت در تخصیص یا عدم تخصیص ارز برای واردات دانه های روغنی بستگی دارد.
دانه های سویا، کلزا و آفتابگردان از جمله پرکاربردترین دانه های روغنی است که بخش عظیمی از روغن مصرفی کشور از طریق روغن کشی این دانه ها بدست می آید. این در حالی است که بخش قابل توجهی از این دانه های روغنی وارداتی است و طی چند ماه گذشته کارخانجات روغن کشی کشور در زمینه تامین این مواد اولیه با مشکل تخصیص ارز مواجه بودند و در نتیجه تولید خود را کاهش داده بودند.
در این راستا گفت و گویی با «محمد جعفری، مدیر آمار و برنامه ریزی و سخنگوی انجمن صنفی صنایع روغن کشی ایران» انجام دادیم و جویای آخرین وضعیت تولید این کارخانجات شدیم.
*حال صنعت روغن کشی کشور چگونه است؟
خوشبختانه کارخانه ها بعد از مدتی که فعالیت نداشتند با سیاست هایی که اخیرا وضع شده و اختلاف تعرفه بین کنجاله و دانه برقرار شده فعالیت شان افزایش یافته و به این ترتیب روغن خام و کنجاله مورد نیاز کشور را تامین می کنند. بنابراین صنعت ما در حال حاضر در وضعیت نسبتا خوبی به سر می برد.
*امروز چند کارخانه روغن کشی فعال در کشور داریم و حجم تولید سالانه این کارخانجات چقدر است؟
در حال حاضر ۲۶ کارخانه روغن کشی در سراسر کشور داریم که همگی فعال هستند و همانطور که می دانید با توجه به اینکه کنجاله مورد مصرف برای خوراک دام و طیور کنجاله سویا است این کارخانجات از دانه سویا روغن کشی می کنند و کنجاله را در اختیار مرغداران قرار می دهند.
از نظر میزان تولید نیز سال گذشته با توجه به اینکه مشکلاتی در زمینه تخصیص ارز وجود داشت تولید کارخانجات نسبت به سال ۱۳۹۷ کاهش یافت. به طوری که کارخانجات سال گذشته ۲ و نیم میلیون تن دانه روغن کشی کردند، در حالی که سال ۹۷ حدودا ۳ میلیون تن روغن کشی داشتیم که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد کنجاله و ۴۰ درصد روغن مورد نیاز کشور را تامین کرد.
*با این تفاسیر چالش اصلی صنف شما تخصیص ارز است؟
بله دقیقا! مشکل فعلی ما بحث تامین ارز است. با توجه به اینکه تولید داخل توان تامین نیاز روغن خام و کنجاله مورد مصرف دام و طیور را ندارد، ما به واردات وابسته هستیم که رقم واردات نیز زیاد است، در نتیجه تامین ارز برای واردات دانه های روغنی بسیار مهم است.
سال ۹۷ حدودا ۳ میلیون تن روغن کشی داشتیم که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد کنجاله و ۴۰ درصد روغن مورد نیاز کشور را تامین کرد
درواقع با توجه به مشکلاتی که کشور در بحث تامین ارز و همچنین جابجایی ارز برای تامین مواد اولیه مورد نیاز این صنعت دارد در نتیجه این مشکلات به کارخانجات نیز تعمیم می یابد و آنها در تامین مواد اولیه و به تبع آن تحویل روغن خام و کنجاله به صنایع روغن نباتی، مرغداری ها و دامداری ها با مشکل مواجه می شوند.
*در بحث روغن کشی از چه استانداردهایی تبعیت می شود؟ و چه میزان احتمال تقلب در این حوزه وجود دارد؟
برای روغن کشی و به تبع آن تولید روغن خام و کنجاله یک استاندارد وجود دارد و کارخانجات باید طبق آن استاندارد کار کنند. به عبارت دیگر خریداران آیتم هایی همچون میزان ناخالصی، رطوبت و غیره را لحاظ و سپس اقدام به خرید می کنند. از سوی دیگر چون بحث اقتصادی مطرح است معمولا همه خریداران به این استانداردها توجه می کنند. بنابراین امکان تقلب در این حوزه وجود ندارد.
*از نظر تکنولوژی کارخانجات روغن کشی کشور چه وضعیتی دارند؟
تکنولوژی کارخانجات روغنی کشی ما تقریبا پیشرفته است؛ به طوری که برخی از آنها از تکنولوژی روز دنیا استفاده می کنند، بنابراین از این منظر مشکلی نداریم. جالب است بدانید بزرگترین تولیدکنندگان دانه های روغنی کشورهایی مثل برزیل، آمریکا و آرژانتین هستند که خوشبختانه ما با این سطح تکنولوژی توان رقابت با این کشورها را داریم. البته در صورتی که سیاست مناسبی در زمینه فعالیت کارخانجات اتخاذ شود؛ یعنی اگر تولید کارخانجات به حداکثر ظرفیت برسد توان رقابت شان افزایش پیدا می کند.
این در شرایطی است که در حال حاضر یکی از مواردی که موجب می شود تولید کارخانجات در برابر محصولات وارداتی با مشکل مواجه شود این است که ظرفیت تولید ما نسبت به حجم تولید بیشتر است؛ یعنی نتوانسته ایم آنچنان تولید کنیم که تولید در کشور اقتصادی شود، بنابراین معمولا واردات محصول نهایی به تولید کشور ضربه می زند.
به عبارت دیگر اگر قرار است وارداتی هم صورت بگیرد باید واردات مواد اولیه داشته باشیم تا بتوانیم خودمان در کشور تولید کنیم و اشتغال ایجاد نماییم.
*کارخانجات روغن کشی کشور الان با چند درصد از ظرفیت خود کار می کنند؟
در حال حاضر ظرفیت کارخانجات روغن کشی ما بالغ بر ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تن است با این وجود سال گذشته ۲ و نیم میلیون تن تولید داشتیم. به این ترتیب بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد ظرفیت کارخانجات تکمیل نمی شود.
این در حالی است که کشور سالانه نیاز به ۱ و نیم میلیون تن روغن خام دارد که توسط صنایع تصفیه و بسته بندی به مصرف مردم می رسد. علاوه بر این سالانه نیاز به ۲ و نیم تا ۳ میلیون تن کنجاله داریم که عمدتا برای تولید گوشت و مرغ استفاده می شود.
در حالی که ظرفیت کارخانجات روغن کشی ما بالغ بر ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تن است، سال گذشته تنها ۲ و نیم میلیون تن تولید داشتیم
*اگر کارخانجات با ۱۰۰ درصد ظرفیت تولید کنند آیا می توان در این حوزه به صادرات هم اندیشید؟
در ابتدا باید بدانیم که چون کالایی که به کشور وارد می شود (دانه های روغنی) با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام می گیرد در نتیجه امکان اینکه صادرات صورت بگیرد نیست. از سوی دیگر اگر بتوانیم ظرفیت کارخانجات را به طور کامل به کار بگیریم و کارخانجات با ۱۰۰ درصد ظرفیت خود کار کنند می توانیم روغن و یا محصولات نهایی همچون مرغ، تخم مرغ و غیره را صادر کنیم. البته باید ابتدا ببینیم که چه برنامه ای برای کار داریم چرا که برای حرکت به سمت صادرات باید بتوانیم تولید داخلی دانه های روغنی افزایش بدهیم تا حجم واردات دانه ها کاهش یابد و از محل واردات بتوانیم به امر صادرات کمک کنیم.
*به عنوان سوال آخر بفرمایید که برای امسال چه میزان تولید مد نظر دارید؟
امسال نیز میزان روغن کشی ما بستگی به این دارد که دولت چقدر برای تامین مواد اولیه کارخانجات ارز تامین کند. همانطور که گفته شد در این چند ماهه روند تخصیص ارز مختل شده بود و کارخانجات عملا با تامین مواد اولیه مشکل داشتند. بنابراین باید ببینیم در ادامه سال تخصیص ارز چه روندی پیدا می کند تا بر آن اساس بتوانیم میزان دقیق تولید مان را اعلام کنیم.
