گرچه پرورش قارچ گانودرما در خطه زرخیز خراسان رضوی در سطحی کم اما با ظرفیتی بالا در حال انجام است ولی رونق پرورش آن مستلزم شناخت هرچه بیشتر مردم از خواص دارویی این نوع قارچ و افزایش سطح تقاضا در عرصه بازار است.
گانودرما از جمله قارچ‌های بسیار مفید و با ارزش در جهان است. این نوع قارچ بیشتر در کشورهای خاورمیانه، کره و چین کشت می‌شود. قارچ گانودرما خواص درمانی زیادی دارد و از این رو در کشور چین به “قارچ بهشتی” معروف است.
در گذشته این قارچ به طور طبیعی کشت می‌شد اما با گذر زمان و شناخته‌شدن بیش از پیش این قارچ و نیاز بازار برای مصرف، به تدریج تولید و پرورش آن در محیط‌های کنترل شده نیز افزایش یافت اگرچه هنوز خواص دارویی و موارد مصرف این گونه از قارچ در کشور ما به طور کامل شناخته نشده است اما تولید و صادرات آن به کشورهای دیگر می‌تواند زمینه درآمدی و ارزآوری خوبی برای کشور محسوب شود.
تولید این قارچ در خراسان رضوی و شهرستان مشهد نیز چند سالی است شروع شده است اما هنوز نمی‌توان آینده روشنی را با وجود مشکلات فراوان موجود برای رونق کاشت آن متصور شد.
از جمله خواص دارویی قارچ گانودرما با قدمت چهار هزار سال که از آن به نام قارچ جاودانگی نیز یاد می‌شود می‌توان به مواردی از جمله کمک به درمان بیماری‌های خودایمنی، ضد فشار خون، افزایش انرژی بدن، درمان سندروم خستگی مزمن، کنترل بی‌خوابی و بهبود کیفی خواب، بهبود و تقویت سلامت قلب و عروق، بهبود عملکرد ریه و دستگاه تنفسی، کمک به بهبود و سلامتی کبد و کاهش قند خون اشاره کرد.
استان خراسان رضوی اگرچه در زمینه تولید و پرورش قارچ جزء استانهای برتر کشور و در حوزه کشت گیاهان دارویی مقام برتر را داراست اما درحوزه پرورش قارچ دارویی گانودرما هنوز در ابتدای راه و نیازمند حمایت از پرورش دهندگان و از آن مهمتر رشد تقاضای مصرف‌کنندگان و رونق بازار است.
تولید سالانه ۱۴ هزار تن انواع قارچ خوراکی در خراسان رضوی
مدیرامور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: این استان در زمینه پرورش قارچ خوراکی جزء چهار استان برتر کشور است و جایگاه مهمی در زمینه تولید این بخش دارد.
سیدهاشم نقیبی افزود: سالانه حدود ۱۴ هزار تن قارچ خوراکی در این استان تولید می‌شود که این میزان تولید، خراسان رضوی را به استان چهارم تولیدکننده پس از استانهای تهران، البرز و اصفهان بدل کرده است.
وی ادامه داد: بیش از ۹۰ درصد قارچ تولیدی استان را نوع قارچ دکمه‌ای تشکیل می‌دهد که به دلیل تنوع مصرف و کاربرد آن در پخت و پز اغلب غذاها به این میزان تولید می شود و بقیه تولید قارچ استان را قارچ صدقی و اندکی هم قارچ دارویی گانودرما تشکیل می‌دهد.
مدیرامور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: برای تهیه کمپوست مورد نیاز پرورش قارچ خوراکی در استان مشکلی نداریم و خود واحدهای تولیدکننده نیز فناوری مورد نیاز را برای این منظور دارند.
نقیبی با بیان این که بخش زیادی از قارچ خوراکی تولیدی خراسان رضوی به سایر نقاط کشور صادر می‌شود افزود:هم اکنون تعداد ۲۵۵ واحد پرورش قارچ خوراکی در استان فعالیت دارد و حمایتهای لازم از این واحدها و پرداخت تسهیلات به آنان نیز انجام می‌شود.
جهش چشمگیر رقم مورد نیاز سرمایه‌گذاری
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه هر واحد تولیدی قارچ با ظرفیت ۲۰۰ تن، برای ۱۵ نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌کند افزود: تا سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای چنین واحدی با این میزان ظرفیت ۸.۵ میلیارد ریال بود که با جهش چشمگیر این میزان هم اکنون به بیش از۲۰ میلیارد ریال افزایش یافته است.
نقیبی افزود: انتظار می‌رود این میزان با تداوم رشد رو به رو باشد و هنوز هم نمی‌توان قیمت دقیقی در این زمینه داد اما خوشبختانه فضا برای تولید و بازار قارچ در استان موجود است و از این حیث جای نگرانی نیست.
گانودرما داروی معجزه‌آسا اما نیازمند معرفی
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مشهد نیز با بیان اینکه قارچ گانودرما از محصولات غذایی بسیار محبوبی است که با یادگیری نحوه پرورش و کشت آن می‌توان سود قابل توجهی به دست آورد گفت: پرورش این قارچ در منزل یکی از مشاغلی است که می‌توان به عنوان کسب در آمد در خانه به آن توجه کرد.
امید طهماسبی‌زاده افزود: این گونه از جمله قارچ‌هایی است که از جهت سلامتی و دارویی دارای اهمیت زیادی است و شرایط کشت و پرورش آن هم در کشور ما به خوبی امکان پذیر است بنابراین می‌توان به عنوان شغل دوم و یا روشی جهت کسب درآمد در منزل به آن نگاه کرد.
وی با اشاره به این که این قارچ بو و طعم دلپذیری نداشته و خام آن قابل مصرف نیست ادامه داد:در کشورهای مختلف به غیر از چین، ژاپن و کره این قارچ به صورت ترکیب با سایر مواد غذایی یا به صورت دم کرده با سایر نوشیدنی ها به خصوص قهوه مورد استفاده قرار میگیرد.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان مشهدگفت: محصولات تجاری قارچ گانودرما به اشکال مختلفی مانند پودر، مکمل غذایی و چای تولید می‌شود.
طهماسبی زاده افزود: از گانودرما در طب سنتی، برای درمان تومور و سرطان،تولید قهوه، چای، شکلات داغ، چای سبز و محصولات بهداشتی مانند صابون استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: تا کنون اشکال دارویی این قارچ به شکل کپسول و پودر قارچ گانودرما تولید شده است که به عنوان مکمل غذایی در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد و یکی از متداول‌ترین نوع مصرف قارچ های گانودرما استفاده از آن به عنوان دمنوش به همراه دیگر گیاهان دارویی است و این نوع قارچ به عنوان عصاره و پودر در چای ها، انواع قهوه‌ها و دسرها قابلیت استفاده دارد.
او اضافه کرد: این قارچ به صورت خشک در حال حاضر با قیمت میانگین ۶ میلیون ریال به ازای هر کیلو خرید و فروش می‌شود و یکی از مزایای این قارچ این است که با توجه به این که به صورت خشک عرضه می‌شود برای مدت طولانی قابل نگهداری است و تولیدکنندگان می‌توانند تا مدتها آن را انبار کرده و با صبر، حوصله و قیمت مناسب به فروش برسانند.
حمایت از تولید گانودرما
رییس جهاد کشاورزی مشهد گفت: در حاضر قیمت هر کیلو کمپوست برای تولید این قارچ حدود ۵۰ هزار ریال است و از هر ۱۰۰ کیلو کمپوست بین دو تا سه کیلوگرم محصول خشک گانودرما تولید می‌شود.
طهماسبی افزود: قارچ گانودرما با شرایط آب و هوایی شهرستان مشهد سازگار است و در صورت فراهم کردن شرایط مناسب رشد از جمله دمای محیط، مواد غذایی، اکسیژن مناسب و غلظت یون کلسیم قادر به رشد در محیط‌های کوچک هم هست بنابراین امکان درآمدزایی از پرورش این قارچ کاملا وجود دارد و از نظر شرایط آب و هوایی برای رشد این قارچ فصل تابستان به دلیل نیاز به داشتن دمای بالا فصل مناسبی برای پرورش است.
وی ادامه داد: پرورش این قارچ به این صورت است که ابتدا بایدکیسه هایی ۱۸ در ۲۵ سانتیمتری پر از کاه بهداشتی و تمیز (پلی پروپیلن) تهیه شود چون استریل بودن کاه باعث جلوگیری از بروز بیماریها و رشد ترکیبات سمی در محیط کشت می‌شود.
رییس جهاد کشاورزی مشهد گفت: به جای استفاده از کاه برای کاشت قارچ می‌توان درون کیسه‌ها از خاک اره به علاوه ۱۰ درصد سبوس برنج و سه درصد آهک هم استفاده کرد اما در زمان اضافه کردن سبوس به محتویات کیسه باید به میزان رطوبت آن توجه داشت زیرا رطوبت برای رشد این قارچ ضروری است همچنین علاوه بر سبوس گندم باید کلسیم فسفات و کلسیم کربنات هم به آن افزوده شود.
طهماسبی افزود: در طول دوره پرورش قارچ، کیسه‌ها باید در تاریکی و در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد نگهداری شوند و سپس به اتاق کشت با دمای ۲۵ تا ۳۲ درجه سانتیگراد (همراه با دی اکسید کربن بالا)، رطوبت بین ۸۵ تا ۹۵ درصد و روشنایی ۲۵۰ تا ۳۵۰ لوکس (واحد اندازه گیری روشنایی) قرار داده شوند. آب هم باید هر روز چهار تا پنج مرتبه به محیط کشت اسپری شود. هوادهی مناسب برای جوانه زدن قارچ نیز ضروری است.
فعالیت تنها چهار واحد تولید گانودرما در خراسان رضوی
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که تولید گانودرما در این استان هنوز زیاد نیست و تنها چهار واحد تولیدکننده در این بخش فعالیت دارند گفت: میزان تولید این واحدها در سال حداکثر ۲ تن است و به رغم خواص دارویی این قارچ هنوز آن طور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است.
نقیبی افزود: با توجه به عدم شناخت مردم نسبت به موارد مصرف و خواص درمانی گانودرما و به تبع آن نبود بازار مصرف مطلوب، مزیت اقتصادی تولید این نوع از قارچ بسیار پایین است.
وی با اشاره به این که بستر تولید و کمپوست مورد نیاز پرورش این قارچ خاص است ادامه داد: کمبود تولید کمپوست مورد نیاز این قارچ یکی از عوامل سختی پرورش این گونه است اما در صورتی که بازار خوب شود و تقاضا بالا برود شاهد رشد تهیه و تولید کمپوست و در نهایت استقبال پرورش‌دهندگان و افزایش تولید خواهیم بود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: بذر قارچ گانودرما نیز در داخل کشور موجود است اما باز هم به دلیل نبود بازار مصرف به صورت محدود وجود دارد و تقاضا برای خرید آن هم بسیار کم است.
نقیبی افزود: حمایت از پرورش‌دهندگان این قارچ نیز با پرداخت تسهیلات به عنوان سرمایه اولیه و سرمایه در گردش انجام می‌شود اما در درجه نخست باید آگاهی مردم در این زمینه افزایش یابد و خواص درمانی این قارچ را بشناسند.
