تحولات هفت ساله اخیر کشاورزی استان کویری یزد به حدی بوده که بارقه‌های امید را در دل بهره برداران این بخش روشن ساخته و افزایش چشمگیر تولیدات مختلف زراعی، باغی و دامی استان، مبین اتخاذ رویکرد صحیح از سوی دولت در زمینه حمایت از این بخش بوده است.
بخش کشاورزی به دلیل تامین امنیت غذایی جامعه علاوه بر نقشی که در حوزه اقتصادی دارد، در تامین امنیت جامعه نیز تاثیر مستقیم دارد، وابستگی در این بخش استقلال کشورها را به چالش می کشد به همین دلیل، توسعه کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در همه کشورهای جهان تامین امنیت غذایی شهروندان در درجه اول اهمیت قرار دارد.
عوامل طبیعی و محیطی از جمله بیابانی شدن برخی اقلیم ها به دلیل کمبود منابع آب، شکنندگی و خطرپذیری بالا در بخش کشاورزی، باعث شده تا بهره برداران این بخش با تلاش بیشتر به مقابله با مشکلات و موانع طبیعی برخواسته و با ابتکار عمل، خطرپذیری این حوزه اقتصادی را کاهش دهند.
یکی از ابتکارات شگرف مردمان سخت کوش مناطق کویری ایران برای مقابله با کم آبی، حفر قنات برای استحصال آب از مناطق دور دست بوده که گاه چندین کیلومتر کانال در زیر زمین برای انتقال آب حفر کرده اند، این موضوع علاوه بر رونق کشاورزی، باعث تربیت نیرویی سخت کوش شده که قابلیت انجام کارهای طاقت فرسا در دیگر بخش‌های اقتصادی را نیز دارا باشد.
در مناطق کویری از جمله استان یزد، کشاورزی علاوه بر نقش معیشتی و اقتصادی که در جامعه دارد، به ۲ دلیل از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است، از یک طرف عامل اساسی استمرار حیات بشمار می رود به طوری که از بین رفتن آن، خصوصا در روستاها، هسته‌های مقاومت در برابر کویر را نابود کرده، به تدریج استمرار حیات را در مناطق مرکزی ایران را به مخاطره می اندارد و از طرف دیگر گسترش بی رویه و بدون برنامه ریزی آن، افت شدید منابع آبی را به همراه دارد.
بخش کشاورزی در استان یزد با دارا بودن ۱۳ درصد شاغلان، ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این استان کویری را به خود اختصاص داده، اطلاعات موجود گویای فعالیت ۳۹ هزار و ۷۲۶ نفر از جمعیت استان در بخش کشاورزی است که با همت آنها با وجود تنگناها و محدودیت‌های اقلیمی به ویژه فقر منابع آبی، در برخی از عرصه‌های تولید محصولات کشاورزی سرآمد کشور است.
سطح کل اراضی زیر کشت استان یزد معادل ۱۱۳ هزار و ۷۷۰هکتار است که از این مقدار ۲۹ درصد را محصولات زراعــی و ۷۱ درصد مابقی را محصولات باغـی تشکیل داده و در مجموع حدود یک درصد از کل سطح زیرکشت آبی کشور در این استان واقع شده است.
بهره‌برداران این دیار در کنار تولیدات زراعی و باغی به پرورش و نگهداری بیش از سه میلیون واحد دامی اشتغال دارند که نتیجه آن تولید سالانه ۴۰۲ هزار تن فراورده‌های دامی است که عمدتا حاصل تغییر رویکرد با تاکید برآب مجازی است.
بازخوانی دستاوردهای دولت در حوزه کشاورزی استان یزد حکایت از آن دارد که پیشرفت های موجود در این بخش از سیاست های دولت تدبیر و امید در عرصه های مختلف تاثیر پذیرفته است.
دستاوردهای دولت در بخش کشاورزی یزد، توسعه این بخش را در این استان کویری رقم زده و نتایج حاصل از اقدامات گسترده ای که در هفت سال گذشته اجرا شده، بیانگر ایجاد تحولات ساختاری در بسیاری از زمینه های اساسی و زیربنایی در کشاورزی است.
افزایش حدود ۵۰ درصدی تولیدات زراعی و باغی
رییس سازمان جهادکشاورزی استان یزد در گفت و گو با گزارشگر ایرنا با اشاره به اقدامات دولت تدبیر و امید در این استان گفت: با وجود وقوع پدیده خشکسالی شدید در سال‌های اخیر، تولیدات کشاورزی استان از رشد مناسبی برخوردار بوده، بطوریکه در ۷ ساله اخیر افزایش ۴۸ درصدی در تولیدات باغی ،۴۲ درصدی در تولید محصولات زراعی و ۶۱ درصدی تولیدات گلخانه‌ای در استان را شاهد بوده ایم، این در حالی است که توسعه کمی اراضی زراعی متوقف و حتی سیر نزولی نیز داشته است.
سیدجمال سجادی‌پور یکی از مهمترین اقدامات و برنامه‌های این سازمان را کاهش سطح زیرکشت محصولات زراعی پرآبخواه و جایگزین کردن آن با محصولات کم آبخواه، محصولات باغی و گلخانه ای عنوان کرد و افزود: اصلاح الگوی کشت محصولات زارعی و باغی، گسترش کشت‌های نشایی ،توسعه کشت گیاهان دارویی و همچنین توسعه و انتقال کشت‌های باز به محیط های کنترل شده از اقدامات دیگر در راستای اصلاح الگوی کشت محصولات زارعی و باغی بوده است.
وی احداث اولین گلخانه کشت به روش بازچرخانی آب با پتانسیل تولید ۶۰ کیلوگرم محصول در واحد را از دیگر اقدامات زمینه ساز افزایش بهره وری از منابع آب عنوان کرد و گفت: عملیات اجرایی برای انتقال کشت علوفه به محیط‌های کنترل شده گلخانه ای در سطح ۹۰ هزار مترمربع با شاخص تولید ۱۰ برابری در مقایسه با فضای باز، تولید ۱۰۰ میلیون انواع نشاء سبزی و صیفی و ترویج کشت نشایی با هدف کاهش ۱۵ درصدی مصرف آب، انرژی و زمان را از دستاوردهای بخش تولیدات گیاهی در هفت سال اخیر بوده است.
سجادی‌پور مجموع تولیدات سالانه گیاهی استان اعم زارعی و باغی و گلخانه ای را یک میلیون و ۴۰۲ هزار و ۷۷ تن بیان و تصریح کرد: تولید این محصولات در هفت سال گذشته ۵۰ درصد رشد داشته است.
رشد ۷۶ درصدسطح زیرکشت محصولات گلخانه‌ای
سجادی پور با بیان اینکه توسعه کشت‌های گلخانه ای یکی از مهمترین سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی به منظور افزایش بهره وری کشاورزی و مدیریت راهبردی آب است، تصریح کرد: در همین راستا و با هدف مصرف بهینه آب و ارتقاء بهره وری و صرفه جویی و همچنین افزایش صادرات، توسعه کشت‌های گلخانه ای به یکی از برنامه های اساسی بخش کشاورزی استان تبدیل شد.
وی افزود: تا پایان سال ۹۱ ، میزان تولیدات گلخانه ای استان ۳۳۶ هزار تن بود، هم اکنون استان یزد با تولیدی معادل ۵۴۲ هزارتن و داشتن سهم ۲۲ درصدی از تولیدات گلخانه‌ای کشور رتبه دوم این بخش به خود اختصاص داده است.
سجادی پور اضافه کرد: در دولت تدبیر و امید در راستای تغییر الگوی کشت و توسعه سطح زیرکشت محصولات کم آبخواه نیز گام‌های بلندی برداشته شد که توسعه کشت گلخانه‌ها از مصادیق بارز آن است که در این دولت سطح زیرکشت محصولات گلخانه ای شامل سبزی و صیفی و گل به ۵۷۷ هکتار افزایش یافت.
وی تصریح کرد: همچنین سطح زیرکشت گلخانه های سبزی و صیفی نسبت به سال ۹۱ ، ۷۶ درصد و محصولات گلخانه ای سبزی و صیفی ۶۱ درصد رشد داشته است.
جهش در تولیدات دامی
سجادی پور با بیان اینکه با اتخاذ سیاست‌های مناسب به ویژه اصلاح نژاد و جایگزینی نژادهای پربازده در بخش دام و طیور شاخص‌های تولید در این بخش این روند افزایشی داشته، اضافه کرد: تولید شیرخام ۵۸ درصد، گوشت طیور ۲۶ درصد، گوشت قرمز ۷۶ درصد و تخم مرغ ۸۷ درصد در هفت سال گذشته در استان رشد داشته است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد میزان تولید شیرخام استان، در ابتدای دولت یازدهم را ۱۸۲ هزار و ۸۷۳ تن بیان کرد و افزود: اکنون تولید این محصول به ۲۸۹ هزار و ۲۶ تن رسیده که با رشد قابل ملاحظه ای روبرو بوده است.
وی خاطر نشان کرد: میزان تولید گوشت قرمز و طیور نیز در ابتدای دولت تدبیر و امید به ترتیب ۱۱ هزار و ۵۵ تن و ۵۰ هزار و ۹۳۹ تن بود که اکنون این تولیدات به ترتیب به ۱۹ هزار و ۵۰۰ تن و ۶۴ هزار و ۳۶۸ تن رسیده اند.
سجادی پور اضافه کرد: همچنین با بهره برداری از ۵۲۹ واحد دامپروری در هفت سال گذشته، مجموع واحدهای بهره برداری شده با افزایش ۴۳ درصد به یکهزار و ۷۶۷ واحد رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: حدود ۴۵ درصد از گوشت طیور، ۵۰ درصد از شیر تولیدی و ۵۰ درصد از تخم‌مرغ تولیدی مازاد بر مصرف استان است به استان‌های مختلف کشور ارسال می‌شود.
سجادی پور میزان عسل تولیدی استان را از تا سال ۹۱، ۲۲۷ تن اعلام کرد و گفت: اکنون این رقم به ۴۸۱ تن رسیده که ۸۱ درصد رشد داشته و مجموع تولیدات دامی استان از که تا سال ۹۱، ۲۶۰ هزار و ۸۸۹ تن بود که اکنون به ۴۰۲ هزار و ۸۸۸ تن رسیده که نشانگر رشد ۵۱ درصدی تولید در این بخش است.
افزایش چند برابری واحدهای پرورش بلدرچین
این مسوول گفت: استان یزد با تولید سالیانه سه هزار و ۳۸۶ تن گوشت بلدرچین رتبه اول کشور را در این زمینه به خود اختصاص داده و با بهره برداری از ۶ واحد جدید به ظرفیت ۲۴۰ هزار قطعه در هفت ساله دولت تدبیر و امید ظرفیت واحدهای بلدرچین استان به ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار قطعه افزایش یافته و استان رتبه نخست را در تعداد مجتمع دام و طیور در کشور دارد.
افزایش ۱۲۴ درصدی توسعه سیستم‌های نوین آبیاری
وی افزود: اقدامات متنوع زیربنایی در هفت سال در عرصه آب وخاک در استان از جمله تجهیز و نوسازی اراضی، احداث کانال و پوشش انهار، ساخت استخرهای ذخیره آب کشاورزی، احیا و مرمت قنوات، زهکشی اراضی، اجرای روش‌های نوین آبیاری صورت گرفت و زمینه افزایش عملکرد راندمان آبیاری را فراهم کرده است.
سجادی پور گفت: سیستم های نوین آبیاری از ۱۳ هزار و ۴۰۰ هکتار در سال ۹۲ اکنون به ۳۰ هزار هکتار رسیده که صرفه جویی ۱۰۰ میلیون متر مکعبی در مصرف آب کشاورزی و افزایش راندمان از ۳۹ درصد به ۴۸ درصد را به همراه داشته که گام بلندی برای ارتقاء بهره وری آب در این منطقه خشک کشور است.
ارتقاء ضریب مکانیزاسیون به ۱.۳۸ درصد
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد خاطر نشان کرد: آمار نشانگر این واقعیت است که ضریب مکانیزاسیون در استان یزد ۱.۸۳ درصد است که نسبت به سال ۹۱ حدود ۳۶ درصد افزایش یافته است .
وی افزود: سرمایه گذاری انجام شده در زیربخش مکانیزاسیون و ادوات کشاورزی به ویژه در زمینه جایگزینی ماشین آلات فرسوده طی هفت سال اخیر علاوه بر اینکه زمینه اشتغال یکهزار و ۴۶۳ نفر را فراهم کرده، سبب کاهش میزان مصرف سوخت در ماشین آلات و ادوات استفاده شده در زراعت و باغداری شد، بطوریکه میزان مصرف سوخت برای هر هکتار از ۲۳۸ لیتر در سال ۹۱ به ۱۸۵ لیتر در هکتار در سال ۹۸ کاهش یافته است.
سجادی پور ادامه داد: روند ارتقا ضریب مکانیزاسیون در ۷ ساله اخیر با ورود فناوری و تکنولوژی‌های جدید سرعت بیشتری به خود گرفته، بطوریکه در قالب تسهیلات اعتباری ویژه، معادل یک هزار و ۳۰۶ میلیارد ریال برای خرید ماشین آلات کشاورزی تخصیص یافته است.
افزایش ۱۷۸ درصدی ظرفیت واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی
وی با بیان اینکه صنایع تبدیلی و تکمیلی به عنوان حلقه‌نهایی در تکمیل زنجیره‌ی تولید محصولات و فرآورده‌های کشاورزی نقش حیاتی دارد، گفت: توسعه پایدار بخش کشاورزی هر کشور در گرو توجه همزمان و متناسب به حلقه‌های پسین و پیشین تولیدات بخش است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد حجم سرمایه گذاری انجام شده در زیربخش صنایع تبدیلی و تکمیلی طی ۷ سال اخیر را پنج هزار و ۶۷۱ میلیارد ریال بیان کرد و افزود: این حجم از سرمایه گذاری علاوه بر اینکه ظرفیت تولید را ۷۹۲ هزار تن افزایش داده، زمینه اشتغال چهار هزار و ۱۴ نفر را هم به طور دائم فراهم کرده است.
وی ادامه داد: با تدابیر دولت و با اجرای طرح رونق تولید(طرح خروج واحدهای تولیدی از رکود) و اعطای تسهیلات مناسب در این زمینه، شاهد افزایش ۱۷۸ درصدی ظرفیت واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی نسبت به سال ۱۳۹۱ در استان هستیم.
لایروبی و مرمت ۱۶۴۶ رشته قنات
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد افزود: استان از استان‌های قنات خیز کشور محسوب و به عنوان مهد قنات و قنات داری شناخته می شود به همین لحاظ حفظ و حراست از این سرمایه بی بدیل و ارزشمند که بعنوان میراث گرانبهای گذشتگان در اختیار ما قرار داده شده ، ضروری است .
وی اظهار داشت: تا ابتدای دولت یازدهم فقط ۷۷۵ کیلومتر لایروبی و مرمت در قنوات استان انجام شده بود که این رقم به یکهزار و چهار کیلومتر رسید که در این مدت ۳۰ درصد افزایش یافته است.
افزایش ۲۳۶ درصدی سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
وی گفت: بررسی روند سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی استان طی سال‌های ۹۱ تا ۹۸ نشان میدهد که سرمایه‌گذاری در این بخش از یک هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال در سال ۹۱ به چهار هزار و ۳۶۹ میلیارد ریال در سال ۹۸ رسیده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد تصریح کرد: این میزان سرمایه گذاری مبین افزایش ۲۳۶ درصدی سرمایه گذاری در این بخش است که بطور متوسط سالانه از رشدی معادل ۳۹ درصد برخوردار بوده است.
وی افزود: در ۷ سال اخیر بطور متوسط سالانه بالغ بر ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال توسط بخش خصوصی در این بخش سرمایه گذاری شده است این در حالی است که در بازه زمانی ۹۱ – ۸۴ بخش خصوصی سالانه حدود ۷۰۰ میلیارد ریال در این بخش سرمایه گذاری کرده است.
سجادی پور تصریح کرد: روند سرمایه گذاری در زیربخش‌های مختلف کشاورزی طی سال های اخیر نشان میدهد که بیشترین رشد سرمایه‌گذاری مربوط به زیربخش مکانیزاسیون کشاورزی بوده که از افزایش ۲۴ برابری نسبت به بازه زمانی (۹۱ – ۸۴) حکایت دارد.
خوداتکایی استان در محصولات کشاورزی
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد یادآور شد: بررسی شاخص سرانه تولید محصولات کشاورزی نشان میدهد که با وجود کمترین امکانات، سرانه تولید استان از سرانه تولید کشور در اکثر فعالیت‌های کشاورزی بیشتر است که این مهم روحیه سخت‌کوشی و بهروری مناسب از زمین و آب توسط کشاورزان استان را نشان می دهد.
سجادی پور با بیان اینکه بسیاری از محصولات کشاورزی استان علاوه بر مصرف داخلی به کشورهای مختلف صادر می شود اضافه کرد: ۷۰ درصد تولید روناس، ۶۵ درصد پسته، ۳۰ درصد انار، ۲۵ درصد زعفران، ۶۰ درصد محصولات سبزی و صیفی گلخانه‌ای و ۷۰ درصد انواع گل از استان یزد به خارج از کشور صادر می شود.
شاخص تولید بخش کشاورزی استان یزد با وجود قرار گرفتن در گرم و خشک ترین اقلیم در کویر مرکزی ایران از متوسط کشور بالاتر است.
