۸۱ سال پیش زمانی که مطالعات طرح ملی سامانه گرمسیری کلید خورد، کمتر کسی تصور می کرد که این طرح که با مهار رودخانه سیروان و هدایت آن به سمت دشت‌های کرمانشاه و ایلام طراحی شده بود، پس از هشت دهه و در دولت تدبیر و امید به بار بنشیند.
مطالعات طرح ملی سامانه گرمسیری به عنوان بزرگترین طرح عمرانی در تاریخ کشورمان از سال ۱۳۱۸ شروع شد و اجرای آن تا پیش از دولت تدبیر و امید پیشرفتی نداشت تا اینکه در سال ۹۳ دولت با کسب اجازه از رهبر معظم انقلاب، هشت میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی را به مهار آب های مرزی اختصاص داد و به این ترتیب منابع مالی مورد نیاز برای احیای دشت های مرزی از طریق ایجاد شبکه‌ها و کانال های آبرسانی فراهم شد.
از این رو دولت تدبیر و امید اجرای طرح سامانه گرمسیری در دشت‌های ایلام و کرمانشاه را در ذیل طرح‌هایی که می توانند از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کنند، قرار داد زیرا تا پیش از مهار رودخانه سیروان، آبهای آن از مرز خارج می شد و کارایی لازم را نداشت.
طرح بزرگ سامانه گرمسیری به عنوان بزرگترین طرح عمرانی کشور با ۱۵۰ هزار میلیارد ریال اعتبار در دست اجراست که آب رودخانه سیروان در استان کردستان را از طریق تونل نوسود از منطقه ازگله خارج و زمین های منطقه را تا دهلران و مهران در استان ایلام آبیاری می کند.
با اجرای طرح سامانه گرمسیری حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب آب در اختیار استان‌های کرمانشاه و ایلام قرار می گیرد که در این طرح ۵۰ هزار هکتار از زمین های دیم شهرستان های سرپل ذهاب، گیلانغرب و قصرشیرین به آبی تبدیل می شود ضمن اینکه از این میزان، ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب نیز سهم بخش صنعت است.
آنچه امروز با حضور رییس جمهوری به صورت ویدئو کنفرانس به بهره‌برداری رسید، مجموعه‌ای بزرگ از طرح های توسعه منابع و خاک مرزی است که با همکاری وزارتخانه‌های نیرو و جهادکشاورزی اجرایی شده و شامل شبکه‌های آبرسانی و زهکشی در ۲۳ هزار هکتار از اراضی کرمانشاه و ایلام است.
کاهش اثرات خشکسالی و تامین نیازهای آب شرب و صنعت، بهبود و توسعه کشاورزی در استان‌های کرمانشاه و ایلام از اهداف اجرای این پروژه به شمار می رود که برای اجرای آن افزون بر ۱۷۷۳ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری صورت گرفته است.
به گفته رضا اردکانیان وزیر نیرو، با افتتاح این طرح شاهد افزایش چهار برابری در تولیدات کشاورزی و توسعه منطقه خواهیم بود و تا پایان دولت دوازدهم ۳۵ هزار هکتار از اراضی این منطقه تحت پوشش سامانه گرمسیری قرار می‌گیرد؛ وی این وعده را هم داد که تا پایان امسال ۱۹۶ طرح با سرمایه گذاری ۳۴ هزار میلیارد تومان افتتاح می‌شود.
حجت الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری در آیین افتتاح این طرح آبی و خاکی با قدردانی از همه کسانی که در اجرای این طرح بزرگ همکاری داشتند، اظهار داشت: در زمان جنگ تحمیلی، آرزوی ما این بود که با پیروزی رزمندگان اسلام این دشت ها آباد شود و امروز با افتتاح این طرح ها مردم این منطقه شاهد آبادانی این منطقه خواهیم بود.
با استفاده از کانال های ایجاد شده، ۱۱ دشت در استان کرمانشاه و یک دشت در استان ایلام آبیاری می شوند که شامل که ۵۲ کیلومتر خط اصلی انتقال، ۲۲۰ کیلومتر انشعاب لوله های فرعی، هشت هزار و ۸۵۰ کیلومتر تونل دارد و برای آن هشت ایستگاه پمپاژ و ۲ ایستگاه پست فشار قوی و ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال برق احداث شده که ۲۱ هزار و ۵۰۰ هکتار آن در استان کرمانشاه و یک هزار و ۵۰۰ هکتار آن در ایلام واقع است.
محمد حاج رسولی ها معاون وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور درباره این طرح ها گفت: ۳۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان‌های مرزی ایلام و کرمانشاه تا پایان دولت دوازدهم مشروب می‌شود.
وی یادآور شد: با افتتاح این طرح دشت های ازگله با وسعت ۹۰۹ هکتار، جگیران سه هزار و ۷۷۴ هکتار، ذهاب شمال پنج هزار و ۳۹۰ هکتار، ذهاب جنوبی یک هزار و ۴۵۶ هکتار و حومه قراویز یک هزار و ۶۵ هکتار تحت پوشش این شبکه قرار می گیرند.
همچنین به گفته کاظم خاوازی وزیر جهادکشاورزی با افتتاح این طرح نه تنها ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی دیم به کشت آبی تبدیل می شود، کشاورزان می‌خواهند توانست به جای یک کشت تا سه بار کشت در این اراضی انجام دهند.
وزیر جهادکشاورزی با اعلام اینکه از سال گذشته تاکنون ۷۷ هزار هکتار به زمین های کشاورزی با کشت آبی اضافه شده است، تاکید کرد: با افتتاح طرح های امروز برای ۹۲۰۰ نفر به طور مستقیم شغل ایجاد خواهد شد.
توجه دولت به منابع آبی و کشاورزی غرب کشور
توجه دولت تدبیر و امید به صیانت از منابع آبی غرب کشور یکی از موضوعاتی بود که در آیین امروز مورد تاکید قرار گرفت؛ در این رابطه هوشنگ بازوند استاندار کرمانشاه گفت: ظرف ۴۰ روز گذشته سه طرح بزرگ شامل سد شرف شاه، طرح بزرگ گرمسیری و توسعه آب و خاکی و طرح رونق شهرهای سومار و نفت شهر از طریق ویدئو کنفرانس توسط رییس جمهوری افتتاح و به بهره برداری رسیده است.
علیمراد اکبری معاون آب و خاک وزیر جهادکشاورزی نیز در این آیین گفت: با اجرای طرح های آبیاری نوین در استان ایلام در قالب پروژه های سامانه گرمسیری و احیای اراضی جنوب استان، میزان اراضی مجهز به سیستم نوین آبیاری از ۷۰ هزار هکتار به ۱۶۰ هزار هکتار افزایش می یابد.
وی افزود: سهم دولت تدبیر و امید در هشت سال خدمت رسانی در حوزه کشاورزی به استان ایلام از مجموع ۱۶۰ هزار هکتار، ۱۰۰ هزار هکتار است.
مهار همه آبهای مرزی، هدف نهایی دولت
مهار آبهای مرزی از اهداف بلند مدت کشور در برنامه ششم توسعه به شمار می‌رود؛ کشورمان با داشتن ۴۷ رودخانه مرزی و ۱۲ استانی که در موضع آبهای مرزی و مشترک هستند، این قابلیت را دارد تا با اجرای سامانه‌های نوین آبیاری هم توسعه مرز و معیشت مرزنشینان را عملیاتی کند و هم از هدر رفت منابع آبی آن هم در کشور خشکی چون ایران جلوگیری کنند.
در این پیوند می توان به آبهای مرزی و مشترک استان هایی چون سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی اشاره کرد که قابلیت خوبی برای توسعه سامانه‌های آبیاری دارند.
در این رابطه رضا اردکانیان وزیر نیرو گفته است: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ما یک سد مرزی با ۶۵۰ میلیون متر مکعب قدرت تنظیم آب در اختیار داشتیم که بعد از انقلاب و در مدت چهار دولت این تعداد به ۲۸ سد با ظرفیت ۳.۲ میلیارد متر مکعب رسید اما در دولت تدبیر و امید به تنهایی ۲۴ سد با قدرت تنظیم ۲.۵ میلیارد متر مکعب اجرا شده و هنوز هم طرح‌هایی از این دست در حال اجراست.
به گفته وزیر نیرو، از سال ۹۳ به بعد با اجازه رهبر معظم انقلاب برای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، از محل این طرح‌ها در مرحله اول آب شرب ۴۶ شهر، ۱۰۳۶ روستا و ۴۷۰ مگاوات ظرفیت نیروگاه‌های برق آبی کشور اضافه شد و ده‌ها هزار هکتار شبکه‌های مدرن زهکشی اجرا شدند.
