بحران کرونا؛ سونامی تغییر در عادات مصرف و هدر رفت مواد غذایی

همه گیری ویروس کرونا تاکنون تغییراتی را در عادات روزانه و سبک زندگی بشر ایجاد کرده است. خالی شدن قفسه سوپرمارکت ها و تغییرات عادات خرید مردم، دست اندرکاران صنعت غذا را وادار به تغییر سیاست های خود کرده است.

مشکل، کمبود کالا و مواد غذایی نیست. هدر رفتن مواد غذایی که همیشه یک معضل بوده اکنون نیز همچنان مشکل بزرگی است زیرا کسانی که در حجم بالا خریدار مواد غذایی بودند همچون خوابگاه ها و رستوران ها ناگهان دریافت مواد غذایی را متوقف کرده اند و از این رو، میلیون ها گالن شیر دور ریخته می شود و کشاورزان چاره ای ندارند جز این که سبزیجات تازه را به مالچ (خاک پوش) تبدیل کنند.

با تغییر در تقاضا از سوی رستوران ها و انتظار مشتریان برای روش های جدید تحویل مواد غذایی، مشارکت های جدیدی تشکیل می شود. برای مثال  شرکت خرده فروشی «کروگر» که دارای بزرگترین شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای مواد غذایی در آمریکا است با شرکت های بزرگ ارائه دهنده خدمات غذایی مانند «سیسکو» و «یو اس فودز» که به طورمعمول رستوران ها و سازمان های بزرگ را تامین می کند، تشکیل ائتلاف داده تا با سهیم شدن در نیروی کار به تامین نیاز فروشگاه های موادغذایی کمک کند.

این مشارکت به اشتغال کارگران بخش خدمات غذایی که در غیر اینصورت به دلیل تعطیلی رستوران ها، اخراج یا به مرخصی فرستاده می شوند کمک می کند و در  عین حال نیروی انسانی لازم در صنعت خرده فروشی مواد غذایی را تامین می کند.

در آمریکا، بسیاری از توزیع کنندگان غذا مانند «گروه  محصولات غذایی آمریکا» از وزرات خزانه داری این کشور خواسته اند برای اعطای وام به این بخش ها اولویت قائل شود زیرا این شرکت ها فعالیت های خود را به خرده فروشی تغییر می دهند.

آنها در نامه ای به دولت ترامپ عنوان کردند که این نوع از تغییر فعالیت ها حتی اگر موقت باشد، زمانبر است و به سرمایه گذاری، پشتیبانی و فرایند خرید نیاز دارد تا نیاز بازار را تامین کند.

در آمریکا عرضه مازاد تولیدات غذایی برخی از بخش ها را وادار به بکار بستن اقداماتی جدی کرده است و آنها خواستار راه حل های خلاقانه از سوی دولت هستند. «گوردن اسپیر» مالک یک شرکت تولید کننده محصولات لبنی، می گوید «ما در بحران بسر می بریم و ۲۵ درصد از درامد خود را به دلیل رکود در بازارها از دست داده ایم و با این واقعیت مواجه هستیم که مجبوریم مقادیر هنگفتی از شیر تولیدی خود را دور بریزیم»

صرف نظر از مشکلات تولیدکنندگان داخلی، تغییر در صادرات برخی کشورها نگرانی هایی را به بار آورده است. ویتنام سومین صادرکننده برنج به طور موقت صادرات خود را متوقف و روسیه، اوکراین و قزاقستان به عنوان تولید کنندگان اصلی گندم صادرات خود را محدود کرده اند ناظران مقررات بزرگراه ها در آمریکا برخی از محدودیت های ساعت تردد خودروهای حامل برخی از کالاهای ضروری از جمله غذاهای لازم برای پر کردن قفسه های فروشگاه ها را لغو کرده است.

خط سبز و ارتش سایه راهکار اروپا برای حفظ زنجیره تولید و عرضه

در اتحادیه اروپا، کشورهای این منطقه تلاش کرده اند با ایجاد به اصطلاح «خطوط سبز» امکان تردد آسان کامیون های حامل محصولات کشاورزی را ایجاد کند.

ویروس کرونا تامین مواد غذایی تازه در اروپا را تهدید کرده است. مجموعه ای از عوامل -از احتکار مصرف کنندگان گرفته تا اختلال در حمل و نقل در زنجیره تامین مواد غذایی و فقدان کارگر مهاجر- تولید و توزیع مواد غذایی در اروپا را به خطر انداخته است.

این موضوع باعث شد دولت های اروپایی به دنبال راه هایی برای کاهش هر گونه کمبود احتمالی باشند از جمله این راهکارها تشکیل «خطوط سبز» برای امکان انتقال سریع تر محصولات غذایی تازه از مرزهای اتحادیه اروپا، استخدام «ارتش سایه» متشکل از برداشت کنندگان محصول و تسهیل مقررات رفت و آمد کارگران مهاجر بود.

تامین کنندگان محصولات غذایی هشدار داده اند که سبزیجات و میوه جات تازه به شکل فزاینده ای در اروپا نایاب خواهد شد زیرا ویروس کرونا موانعی را در حمل و نقل جهانی تولیدات و کارگرانی که برای جمع آوری محصولات نیاز هست، ایجاد کرده است.

در حالی که سوپرمارکت های اروپا همچنان بسیاری از تولیدات مورد نیاز خود را تهیه می کنند اما فشارهایی از سوی منابع تولید از جمله افریقا در اروپا احساس می شود. آفریقا تامین کننده اصلی مواد غذایی تازه در اروپا است. در کنیا  که تامین کننده اصلی لوبیا سبز و نخود فرهنگی در اروپا است، نیمی از کارگران بالاجبار به منازل خود فرستاده شدند زیرا این صنعت قادر به انجام سفارشات خود به رغم افزایش تقاضای خرده فروشی ها در اروپا نیست.

انتقال محموله های غذایی تازه از آفریقای جنوبی نیز به چالشی تبدیل شده زیرا این کشور قرنطینه ۲۱ روزه را آغاز کرده است.

کمبود کارگران مهاجر موانعی را در برخی از تامین کننده اصلی مواد غذایی اروپا از جمله اسپانیا ایجاد کرده است. اسپانیا بزرگترین صادرکننده میوه و سبزیجات در اتحادیه اروپا است.

در آلمان، که خطوط بخش تولید آن هر ساله به ۲۸۶ هزار کارگر فصلی متکی است، وزیر کشور با شرکت هواپیمایی لوفتانزا مذاکراتی را انجام داده که در صورتی که بتواند ثابت کند می تواند از آلودگی مبری باشد به پرواز خود ادامه دهد.

فرانسه که کشاورزان پیش بینی کرده اند در فصل برداشت با حدود ۲۰۰ هزار کمبود کارگر مواجه شوند از کارگرانی که به دلیل بحران کرونا بیکار شده اند خواسته اند به کشاورزان در برداشت سبزیجات و میوه کمک کنند. وزیر کشاورزی فرانسه با نامیدن این افراد به عنوان «ارتش سایه» تلاش کرده معضل ناشی از کمبود کارگر در دوران برداشت محصولات را برطرف کند.

بحران کرونا به غیر از تغییر در عادات کار و فعالیت های اجتماعی اروپایی نحوه تغذیه و خرید مواد غذایی در آنها را تغییر داده است.

شهروندان اروپایی به طور کلی بیشتر از قبل از بحران کرونا، وقت خود را در سوپرمارکت ها می گذرانند و این امر به دلیل ذخیره کالاها و تعطیلی رستوران ها بوده است.

تحقیقات نشان می دهد که در هفته اول ماه مارس (اواسط اسفند) فروش محصولات کاغذی، مراقبت های بهداشتی و غذاهای بسته بندی شده در سه کشور اروپایی ایتالیا، فرانسه وانگلیس افزایش قابل ملاحظه ای داشته است.

تغییر در عادات خرید فشار هنگفتی را بر زنجیره های تولید مواد غذایی وارد کرده است و این موضوع مورد توجه سیاستمداران قرار گرفته است. وزیران کشاورزی اتحادیه اروپا هفته گذشته درباره ضوررت اتخاذ سیاست هایی درباره آنچه که به گفته آنها «تغییرات اساسی در الگوهای مصرف» است مذاکره کردند. تقاضا برای محصولات که امکان نگهداری بیشتری دارند، مانند برنج ، ماکارونی ، تخم مرغ ، کنسرو ، میوه ها و سبزیجاتی که می توان به مدت طولانی تری نگه داشت، به شدت افزایش یافته است.

در رابطه با سایر اقلام تحقیقات نشان می دهد که بیشترین افزایش فروش به طور کلی در هفته اول مارس برای آن دسته از محصولات  اروپایی ها که برای محافظت از خود در برابر ویروس کرونا استفاده می شود، ثبت شده است: ایتالیایی ها ۲۴۷ درصد الکل طبی خریداری کرده و تقریبا سه برابر برای خرید دستمال مرطوب بهداشتی هزینه کردند.

فرانسوی ها دو برابر بیشتر صرف خرید صابون های حمام و دستکش کرد و در بریتانیا نیز هزینه های مربوط به تمیز کردن خانه ها و محصولات بهداشت شخصی دو برابر شد.