مدیرعامل آزمایشگاه دانش‌بنیان هورتاش درخصوص عسل‌های تقلبی موجود در بازار اظهارداشت: حجم عسل‌های تقلبی موجود در بازار بسیار زیاد است، چون حجم تولید عسل طبیعی به‌قدری نیست که نیاز بازار داخل را تأمین کند.
رضا افرازه گفت: طبق نظر اداره استاندارد ما دو مدل عسل داریم؛ عسل طبیعی و تقلبی. عسل طبیعی عسلی است که میزان ساکاروز آن کم‌تر از پنج‌درصد باشد و براساس نظر اداره استاندارد غیر از این هرچه باشد، عسل تقلبی محسوب می‌شود.
افرازه افزود: زنبور اگر از شهد گل تغذیه کند، عسل می‌دهد. اگر شکر هم بخورد، باز هم عسل می‌دهد. پس وقتی عسل به‌عنوان یک فرآورده زنبورعسل مطرح باشد؛ یعنی هر آنچه زنبورعسل تولید کند، می‌شود عسل طبیعی، اما طبق‌نظر اداره استاندارد عسل حاصل از تغذیه شکر عسل طبیعی نیست، به‌همین دلیل در این‌جا تعبیر عسل تغذیه‌ای نیز مطرح می‌شود.
وی ادامه داد: با این تفاسیر عسل‌های موجود در بازار سه دسته‌اند؛ عسل تولیدی از شهد گل، عسل تولیدی از شکر و عسل کاملاً تقلبی که به‌صورت دست‌ساز و به‌وسیله آب و شکر تهیه می‌شود. به این ترتیب اداره استاندارد عسل تغذیه‌ای را هم تقلبی می‌داند.
افرازه در پاسخ به این پرسش که مسئول نظارت بر عسل‌های بازار چه سازمانی است، گفت: اگر تولیدکننده‌ای بخواهد عسل خود را صادر کند، نظارت بر کیفیت آن وظیفه اداره کل دامپزشکی است و اگر بخواهد در سطح شهر و با کد بهداشتی کار کند، اداره نظارت بر غذا و دارو مسئول نظارت بر کیفیت محصول است.
وی در خصوص نحوه شناسایی عسل طبیعی و تقلبی نیز گفت: این کار تنها در آزمایشگاه قابل‌تشخیص است. با وجود این عسل دارای آیتم‌هایی در زمینه استاندارد است؛ مثلاً ساکاروز اولین و مهم‌ترین آیتم آن است. ساکاروز درواقع میزان آب و شکری است که زنبور از آن تغذیه می‌کند؛ بنابراین اگر بخواهیم بر مبنای اداره استاندارد تعیین کنیم، درصورتی‌که مقدار ساکاروز کم‌تر از پنج درصد باشد، عسل استاندارد و طبیعی است و اگر بالای پنج‌درصد باشد، تقلبی است. هر چند معتقدیم ساکاروز بین پنج تا ۱۰ درصد عسل تغذیه‌ای است و بالای ۱۰ درصد ارزش غذایی ندارد و جنبه کاملاً تقلبی پیدا می‌کند.
افرازه در پاسخ به این پرسش که اجباری نبودن استاندارد عسل تا چه حد بر کیفیت عسل تولیدی تأثیرگذار است، گفت: استاندارد عسل از همان ابتدا تشویقی بود و هیچ‌گاه اجباری نبوده. درواقع همه تأکید ما بر این است که استانداردها اجباری شود؛ چراکه وقتی تشویقی است، مغازه‌دار، فروشنده و عرضه‌کننده به‌راحتی می‌تواند عسل را بدون کم‌ترین کنترلی به فروش برساند؛ بنابراین اگر استاندارد عسل اجباری شود، کسی نمی‌تواند عسل را بدون این‌که الزامات استاندارد در آن رعایت شده باشد، به فروش برساند.
وی گفت: تمام تلاش ما بر این است که عسل را در سه مدل تعریف و استانداردی هم برای عسل تغذیه‌ای مشخص و درنهایت نیز استاندارد عسل را اجباری اعلام کنیم.
عسل تقلبی دست‌ساز برای بیماران دیابتی خطرآفرین است
عضو هیئت علمی انستیتوی تغذیه و صنایع غذایی کشور نیز اظهارداشت: عسل یک غذای بسیار مغذی است که می‌تواند ضمن این‌که تمام نیازهای بدن را برطرف کند، خواص دارویی و التیام‌بخشی برای بیماران داشته باشد؛ منتهی عسلی که طی فرآیندی طبیعی ایجاد شده و زنبورعسل در طبیعت از شهد گل استفاده کند، سپس به‌وسیله آنزیم‌ها ترشح و فرآیند خاصی روی آن انجام شود؛ در آن‌موقع عسلی که حاصل می‌شود، ویژگی‌های مذکور را داراست.
هدایت حسینی در گفت‌وگو با روستانیوز گفت: گاهی عسل‌ها با استفاده از مواد قندی ساخته می‌شود و ظاهرش شبیه عسل است؛ یعنی رنگ، غلظت و حتی طعم عسل را هم ممکن است به آن اضافه کنند؛ اما این عسل عملاً از منشأ شهد گل، ترشح آنزیم‌ها و فرآوری‌های خاصی نیست و تنها یک‌ماده سنتتیک و ساختگی است که اجزایی به‌هم اضافه و سپس به‌شکل عسل بسته‌بندی و در بازار عرضه می‌شوند؛ بنابراین این نوع عسل تنها یک ماده قندی است و خاصیت مذکور را ندارد.
حسینی در پاسخ به این پرسش که عسل تقلبی چه مشکلاتی برای سلامت ایجاد می‌کند، گفت: عسل‌های تقلبی حاوی مقدار زیادی قند هستند؛ بنابراین دریافت میزان قند را در مصرف‌کننده بالا می‌برند. اگر این عسل در شرایط بهداشتی تهیه شده باشد و میکروارگانیزم‌ها یا مواد شیمیایی خطرناک به آن اضافه نشده باشد، ممکن است که مستقیماً مشکل خاصی را برای فرد مصرف‌کننده ایجاد نکند، اما مسلماً هزینه‌ای که مصرف‌کننده بابت دریافت عسل طبیعی و استفاده از خواص طبی آن پرداخت می‌کند، از بین می‌رود.
وی ادامه داد: درواقع مصرف‌کننده یک ماده قندی با میزان ساکاروز بالا دریافت می‌کند که اگر فرد مصرف‌کننده درگیر مشکلاتی مانند دیابت باشد، بسیار خطرناک است.
رئیس سابق انستیتوی تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور در پایان خاطرنشان‌کرد: عسل تقلبی تنها در آزمایشگاه و با اندازه‌گیری میزان قند و تعیین نسبت قند و آنزیم‌هایی که توسط زنبورعسل اضافه می‌شود، قابل تشخیص است و در خانه نمی‌توان عسل طبیعی و تقلبی را از یکدیگر تشخیص داد.
عسل‌های دارای مجوز بهداشتی مورد تأیید سازمان غذا و دارو است
کارشناس مسئول مواد غذایی سازمان غذا و دارو نیز دراین‌خصوص اظهارداشت: تمامی عسل‌های بسته‌بندی شده در سطح بازار که دارای برچسب معتبر و دارای مجوز بهداشتی هستند؛ یعنی شماره پروانه یا مجوز ساخت از معاونت‌های غذا و داروی سراسر کشور دارند، از نظر این سازمان معتبر هستند؛ مگر این‌که خلاف آن ثابت شود و مجوزهای بهداشتی درج شده، جعلی باشد.
محمدرضا نصیری در گفت‌وگو با روستانیوز گفت: مرجع نظارت و جمع‌آوری عسل‌های تقلبی در سطح بازار، مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
نصیری افزود: نحوه شناسایی عسل تقلبی از اصلی صرفاً از طریق انجام آزمون‌های شیمیایی، مطابق با استانداردهای مربوطه است؛ بنابراین به‌غیر از این راه تمام شاخص‌های اعلامی از طرف فروشندگان قابل اعتماد و اعتنا نیست. توصیه ما به مردم این است که برای تهیه عسل اصل به فروشگاه‌های معتبر مراجعه کنند.
به‌گزارش روستانیوز، در تعریف انواع عسل بین اداره استاندارد و فعالان این حوزه اختلاف‌نظر وجود دارد؛ به‌طوری‌که به گفته اداره استاندارد، عسل طبیعی عسلی است که میزان ساکاروز آن کم‌تر از پنج‌درصد باشد و هر عسلی به‌غیر از این تقلبی محسوب می‌شود؛ اما براساس نظر فعالان و کارشناسان صنعت زنبورداری وقتی عسل به‌عنوان یک فرآورده زنبورعسل مطرح باشد، پس هرآنچه زنبورعسل تولید کند، عسل طبیعی محسوب می‌شود، چه حاصل از شهد گل باشد، چه حاصل از خوردن شکر؛ اما اداره استاندارد عسل تغذیه‌ای یا همان عسل حاصل از شکر را نیز تقلبی می‌داند. موضوع مهم دیگر در صنعت زنبورداری، افزایش میزان عسل‌های تقلبی موجود در بازار است که به گفته فعالان این صنعت، عمدتاً به‌دلیل عدم نظارت درست و همچنین اجباری نبودن استاندارد عسل است. به‌همین دلیل فروشندگان و عرضه‌کنندگان به‌راحتی و بدون کم‌ترین کنترلی محصول خود را به فروش می‌رسانند. با توجه به این‌که مرجع نظارت و جمع‌آوری عسل‌های تقلبی در سطح بازار، مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است؛ بنابراین وجود این میزان از عسل تقلبی در بازار نشان از اهمال و سهل‌انگاری این سازمان دارد. این در شرایطی است که به گفته متخصصان امر، شناسایی عسل تقلبی تنها با انجام آزمون‌های شیمیایی مطابق با استانداردهای مربوطه میسر است و خریداران به هیچ‌وجه نمی‌توانند عسل تقلبی را شناسایی کنند.
