به گزارش خبرگزاری مهر، فریدون عزیزی، در مراسم بیست و پنجمین سال اجرای مطالعه قند و لیپید شهر تهران، تصریح کرد: این مطالعه، پژوهشی با مشارکت مردم در جهت ارتقای سلامت بود که ۲۵ سال پیش در شهر تهران آغاز شد. این مطالعه که در سال ۱۳۷۷ آغاز شد از معدود مطالعاتی است که بیش از ۲۰ سال ادامه داشته است.
وی ادامه داد: ۲۵ سال پیش اطلاعات در مورد بیماری‌های غیرواگیر بسیار اندک بود و از همین رو با طرح این موضوع در وزارت بهداشت، اولین مطالعه هم گروهی طولانی مدت با ۱۵ هزار نفر آغاز شد و در فاز دوم نیز سه هزار و ۵۰۰ نفر به جامعه این مطالعه افزوده شدند.
به گفته رئیس پژوهشکده غدد، هدف از انجام این پژوهش گزارش میزان شیوع بیماری‌های غیرواگیر در کلانشهری مثل تهران، شناسایی عوامل خطر و اثرات آن بر بیماری‌های قلب و عروق، میزان مرگ و معرفی راه‌های پیشگیری از این عوارض بود.
عزیزی در ادامه با اشاره به اینکه محل انجام این مطالعه در منطقه ۱۳، شرق تهران انتخاب شد، افزود: ۱۸ هزار و ۵۵۵ نفر طی سه سال مورد مطالعه قرار گرفتند. اندازه‌گیری هر سه سال یک بار انجام می‌شد و روزانه ۱۵ تا ۲۰ نفر برای تکمیل پرسشنامه و انجام معاینات فراخوان می‌شدند. پیگیری سالانه نیز طی تماس تلفنی انجام می‌شد و در کمیته پیامدها مورد بررسی قرار می‌گرفت.
رئیس پژوهشکده غدد اظهار کرد: در ۱۰ سال اول حدود ۸۰ درصد جامعه مورد مطالعه و پس از گذشت ۲۰ سال، ۷۰ درصد این جامعه همچنان در روند مطالعه حضور داشتند. بنابراین یکی از مطالعات هم گروهی موفقی است که توانسته مراجعه و دریافت داده را بعد از ۲۵ سال تکرار کند.
وی از انجام بررسی رفتارهای ژنتیکی و متابولیسم نیز طی این مطالعه خبر داد و گفت: طی این پژوهش ابعاد مختلف بیماری‌های غیرواگیر مورد بررسی قرار گرفت. اولین یافته این مطالعه میزان بالای شیوع بیماری‌های غیرواگیر در شهر تهران بود و عوامل خطر فشار خون، چربی بالا، دیابت، مصرف سیگار، چاقی و غیره در نظر گرفته شد.
عزیزی عنوان کرد: گروه تغذیه طی بررسی‌هایی گزارش داد، سرانه مصرف مواد غذایی مفید توسط افراد جامعه بسیار پایین است، در حالی که ماده غذایی چرب و قندی را بسیار مصرف می‌کردند و هرم غذایی سالمی نداشتند.
وی گفت: افزایش وزن این جامعه بیش از ۲۰ درصد بود، میزان افزایش چاقی شکمی و عمومی نیز بالا بود. با توجه به رو رشد بودن جامعه، شاهد کاهش تحرک و مصرف بیشتر غذاهای آماده بودیم، به طوری‌که در حال حاضر چاقی عمومی بالای ۳۰ درصد و به ویژه در خانم‌ها ۳۸ درصد است و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد جامعه مبتلا به چاقی شکمی هستند که عامل مهم بیماری‌های قلبی و عروقی است.
به گفته رئیس پژوهشکده غدد، مطالعه قند و لیپید تهران، موضوعی را که در رأس مشکلات علمی بیماری‌های متابولیک وجود دارد را مشخص کرد؛ تغذیه، استرس، فعالیت بدنی و سبک زندگی روی فعالیت ژن‌ها به ویژه در زمان بارداری و پیش از آن تأثیر گذار است.
وی در ادامه بیان کرد: همچنین در این مطالعه کودکانی که در کودکی وزن طبیعی داشتند فقط ۱۸ درصد بعد از بلوغ چاق شدند، اما کودکانی که از سنین قبل مدرسه چاق بودند، ۵۱ درصد بعد از بلوغ نیز به چاقی مبتلا بودند. بنابراین نتیجه‌ای که حاصل شد این بود که کودکان از یک تا پنج سال باید به گونه‌ای تربیت شوند تا احتمال چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن کاهش پیدا کند.
عزیزی تصریح کرد: با گذشت سه سال از آغاز فاز اول، راه حل رشد فزاینده چاقی و بیماری‌های قلبی و عروقی، اصلاح سبک زندگی و عوامل خطری که تعریف شده بود، عنوان شد. بنابراین مداخله در سبک زندگی را در یک سوم جمعیت مورد مطالعه آغاز کردیم و دو سوم را تحت کنترل حفظ کردیم.
وی با اشاره به اینکه با انجام این مداخله ۳۵ درصد بروز دیابت در سال کاهش پیدا کرد، گفت: کاهش بروز پیش دیابت و شیوع سندرم متابولیک که مجموعه‌ای از بیماری‌هایی است که منجر به عوارض قلبی و عروقی می‌شوند، از دیگر دستاوردهای این مداخله محسوب می‌شود.
به گفته عزیزی، مطالعه تیروئید تهران که مطالعه‌ای منحصر به فرد در سطح بین المللی است، سندرم تخمدان پلی کیستیک و چاقی و فنوتیک‌های چاقی کودکان نیز از جمله مطالعات هم گروهی است که به دنبال پژوهش قند و لیپید کلید خورد.
وی افزود: در این پژوهش علاوه بر سلامت فیزیکی، ابعاد روانی، اجتماعی و معنوی بررسی شده و ارتباط میان آن‌ها نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.
رئیس پژوهشکده غدد تصریح کرد: در سال ۱۳۹۰ همکاری با مرکز مطالعات ژنتیک اروپا آغاز شد و به دنبال این همکاری به ژنوم مرجع ایرانیان دست پیدا کردیم و به سمت پزشکی فرادقیق در حرکت هستیم.
وی با اشاره به موضوع پزشکی فرادقیق، افزود: برای هر بیماری از یک پروتکل برای تمام بیماران پیروی می‌شود. اما راه تشخیص و درمان بیماری‌ها در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. با مطالعات ژنتیکی و بالینی می‌توان تشخیص و درمان دقیق‌تری را تجربه کرد. حتی پیشگویی بسیاری از عوارض و بیماری‌ها نیز امکان پذیر است.
عزیزی این مطالعه را مسبب دست‌یابی به جایگاه‌های مهمی در سطح دنیا دانست و گفت: در جریان این مطالعه، مقالاتی منتشر شد که بالغ بر هزار بار مورد استناد قرار گرفته است. این استنادات نشان می‌دهد دانشی که تولید شده مورد توجه بوده است. حتی در برخی مطالعاتی که با سایر کشورها همکاری داشتیم، تعداد استنادات به بالغ بر ۷۰ هزار بار رسیده است.
وی در ادامه عنوان کرد: یکی از دیگر اقداماتی که از سال ۹۸ کلید خورد، ترجمان دانش بود که در جریان آن ۱۸۰ مقاله کاربردی عموم جامعه معرفی شده است.
عزیزی در خصوص ماحصل مطالعه قند و لیپید تهران، اظهار کرد: کمک به پیشبرد دانش یعنی استنادات بالا، احراز رتبه‌های برتر جهانی، داوری مجلات معتبر بین‌المللی، طرح‌ها و مقالات مشترک بین‌المللی و در نهایت ورود به راهنمای بالینی از مهمترین دستاوردهای این مطالعه محسوب می‌شود.
رئیس پژوهشکده غدد دانشگاه اثرگذاری را با ارزش‌ترین دستاوردهای این مطالعه اعلام کرد و افزود: پژوهش قند و لیپید تهران در ظرفیت سازی نیروی انسانی، آموزش جامعه، سیاست‌گذاری، حفظ و ارتقای سلامت، امور اقتصادی و اجتماعی و مرجعیت علمی نقش بسزایی ایفا کرده است.
وی گفت: در برونداد فعالیت پژوهشی هزار و هشت مقاله منتشر شد که از این تعداد ۸۱۳ مقاله در مجلات بین المللی و ۱۹۵ مورد در مجلات فارسی منتشر شده است. H-index این مطالعه ۵۴ است و ۵۳ بار هم افرادی که در این مطالعه مشارکت داشتند، برای سخنرانی دعوت شده‌اند.
رئیس پژوهشکده غدد دانشگاه ضمن بیان سایر اثرگذاری‌های این مطالعه، با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری اظهار کرد: این مطالعه یک سرمایه ملی است که طی ۲۵ سال جمع‌آوری شده و پشتوانه ارزشمندی برای توانمندسازی نیروی انسانی محسوب می‌شود. این گنجینه علمی در زمان بحران کرونا نیز به هیچ وجه متوقف نشد. همچنان از دانشمندان، اساتید و سیاست‌گذاران دعوت می‌شود از نتایج این مطالعه بیشتر استفاده کنند.
