امروزه در هنگام استحصال عرق بادرشبو، مقداری اسانس نیز از آن اخذ می‌شود که مهمترین ترکیبات آن ‘سیترال’ و ‘استات ژرانیل’ است؛ عرق بادرشبو آرام بخش و اشتهاآور بوده و اواخر مرحله گلدهی و هنگامی که یک سوم گل ها سبز رنگ باشد، بهترین زمان برای برداشت این محصول و عرق گیری آن است.

اسانس بادرشبو نیز خاصیت ضد باکتریایی دارد و از آن علاوه بر مداوای دل درد، در صنایع غذایی و نوشابه سازی و صنایع بهداشتی و آرایشی نیز استفاده می شود.

شاهکار خالق طبیعت در این شکوفه های رویایی که در  باغ ها و مزارع سبزی و صیفی ارومیه و برخی دیگر از شهرستان های این استان می‌روید، به نمایش گذاشته شده و این مرز و بوم را به یکی از مهمترین مراکز تولید و فروش عرق بادرشبو در کشور تبدیل کرده است.

بازار خرید و فروش بوته های بادرشبو به خاطر جایگاهی که این عرق در طب سنتی و کسب درآمد برای مردم محلی دارد، این روزها داغ و البته خوش رنگ و بو است و در کنار جاده های برخی از روستاهای ارومیه از جمله بند و امامزاده، بساط دیگ هایی که در اصطلاح محلی “نی قازان” خوانده می‌شود، برای تولید عرق این گیاه پهن شده‌است.

به گفته مردم محلی از هر تن بادرشبو یک تا یک و نیم لیتر اسانس استحصال می‌شود که بیشتر آن در داخل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عرق گیری از این گیاه دارویی اغلب در شهرهای ارومیه، خوی نقده و سلماس انجام می‌شود و فرصتی برای تقویت تعاملات اجتماعی بانوان و اعضای خانواده در جای جای شهر و روستا ایجاد می‌کند اما این دور هم بودن ها در روستای کشتیبان’ واقع در ۱۵ کیلومتری شهر ارومیه همه گیرتر است.

بانوان این روستا بیشتر محصول بادرشبو را خودشان تولید می‌کنند و برای صرفه جویی در مصرف آب، عرق گیری را در کنار رودخانه انجام می دهند تا آب شرب را هدر ندهند و برای گرم کردن دستگاه سنتی عرق گیری و دیگ از هیزم استفاده کنند.

یک بانوی ۶۰ ساله از اهالی روستای کشتیبان ارومیه، عرق گیری را تفریحی برای بانوان این روستا می‌داند و معتقد است که عرق گیری از بادرشبو کسب و کار خانگی مناسبی برای اهالی است.

فاطمه احمدی تمرین کمک به همنوعان، تقویت روحیه همکاری و انتقال شیوه سنتی عرق گیری به دختران و نوعروسان را از مزایای دیگر این دورهمی های محلی بیان می کند.

به گفته وی در این دورهمی ها که مدتی است به خاطر شیوع بیماری کرونا کمرنگ شده مشکلات مالی برخی از بانوان روستایی نیز شناسایی و با مشارکت اهالی رفع می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بادرشبوی خوب باید عطر و طعم مطلوبی داشته باشد، اضافه کرد: عرق استحصالی برای سرد شدن باید در یک دیگ یا قابلمه ریخته شده و روی آن دستمالی پاک و تمیز انداخته شود تا عرق گرم بوی خود را حفظ کند و بخار نداشته باشد.

این بانوی روستایی ادامه داد: این عرق ها در ظروف شیشه ای ۲ تا سه لیتری به زبان محلی با عنوان “بشلیق” نگهداری می‌شود و حتی درب آن را با خمیر محکم می‌کنند تا عطر آن محفوظ بماند.

وی با بیان اینکه بانوان روستایی در مراسم عقد و عروسی و اعیاد اغلب به جای نوشابه و آب میوه های صنعتی کام میهمانان را با شربت بادرشبو شیرین می‌کنند، ادامه داد: زنان روستا برای عیادت از بیماران هم عرق بادرشبو را به عنوان تحفه می‌برند.

این بانوی روستایی گفت: تهیه فالوده و بستنی با عرق بادرشبو و خاکشیر و انواع دسر با شربت آن نیز از خلاقیت های بانوان ارومیه ای است.

وی افزود: اغلب عرق تولیدی بانوان روستا به عنوان سوغات به سایر شهرهای استان ارسال می‌شود یا گردشگرانی که به این روستا برای گشت و گذار و ماهی گیری می‌آیند، آن را از روستاییان خریداری می‌کنند.

محمد محمدی از عرضه کنندگان مستقیم گیاه بادرشبو در ارومیه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: امسال بادرشبو در بازار با کمبود مواجه است و هر “باتمان” (اصطلاحی وزنی) یا ۱۶ کیلوگرم از آن قیمتی بین۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار ریال دارد.

وی علت این کمبود  را روی آوردن مردم به کسب و کارهای خانگی در ایام کرونایی بیان می‌کند زیرا عرق گیری و فروش آن رونق فروانی به خود گرفته است.

محمدی با تاکید بر اینکه این گیاه آفت ندارد، اضافه کرد: علف سِس (با نام علمی Cuscuta) یا پیچنده به دور بادرشبو تنها آفت این گیاه دارویی است که می‌تواند به آن خسارت بزند و قیمت آن را تحت تاثیر قرار دهد.

این کشاورز افزود: قیمت این محصول اغلب در آخر هفته به علت استقبال خانواده ها از عرق گیری در ایام تعطیل افزایش می‌یابد و هم اکنون هر لیتر عرق بادرشبوی خالص بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار ریال عرضه می‌شود.

محمد فروهر، کارشناس طب سنتی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بادرشبو با بادرنجبویه تفاوت دارد و از عرق بادرشبو به عنوان تقویت کننده قلب و آرام بخش استفاده می شود.

وی اظهار داشت: گیاه بادرشبو علاوه بر آن دارای خواص اشتهاآور و ضد نفخ است و امروزه به علت خواص دارویی و مزیت های اقتصادی در شرایط مزارع آبی نیز کشت می شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: سطح زیر کشت این محصول در استان افزایش سه برابری دارد و پیش‌بینی می‌شود ۲ میلیون لیتر عرق گیاه بادرشبو تولید شود.

اکبر کرامتی بیان کرد: امسال ۲۶۵ هکتار از اراضی استان زیر کشت بادرشبو ‌است که نسبت به سال گذشته در حدود سه برابر افزایش یافته‌است و برآورد می‌شود از این اراضی چهار هزار و ۱۴۰ تن پیکره رویشی تولید و به بازار عرضه شود.

وی اضافه کرد: ارومیه، خوی، سلماس و میاندوآب جزو شهرهایی هستند که کشت عمده این محصول در آنها انجام می‌شود.

وی ادامه داد: پنج واحد تولید عرقیات گیاهی جهت عرقگیری از محصول بادرشبو کشت شده در سطح استان فعالیت دارند و عرق استحصالی جهت مصرف در تهیه شربت و نقل در داخل استان و مازاد آن به خارج از استان صادر می‌شود.

کرامتی با بیان اینکه از این میزان تولید بیش از ۲ میلیون لیتر عرق استحصال می‌شود، بیان کرد: بخشی از محصول تولیدی برای تهیه عرقیات و برای مصارف صنعتی توسط کارخانه های استحصال عرقیات به مصرف رسیده و بخشی دیگر نیز به صورت سنتی و در کارگاه های کوچک عرق گیری یا در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: همزمان با فرا رسیدن مرداد ماه استحصال گیاه بادرشبو در آذربایجان‌غربی آغاز می‌شود و تا اواخر شهریور ماه ادامه می‌یابد.

وی اضافه کرد: کار خشک کردن سرشاخه های گلدار این محصول برای ایجاد تنوع و افزایش زمان عرضه محصول برای تهیه دمنوش در دستور کار مدیریت باغبانی و مجری طرح گیاهان دارویی استان قرار گرفته است.

به گزارش ایرنا ارزش اقتصادی این محصول سالانه بیش از ۱۰ میلیارد ریال تخمین زده می‌شود اما با تولید صنعتی، بسته بندی مناسب و بازاریابی می توان این میزان را افزایش داد.

پنج واحد تولید عرقیات گیاهی با ظرفیت سالانه ۱۰ هزار و ۴۰۰ تن جهت عرقگیری از محصول بادرشبو کشت شده در استان فعالیت دارند.

۴۰ نوع عرقیات گیاهی و ۷۰ نوع عرقیات گیاهی ترکیبی در آذربایجان‌غربی تولید می‌شود.

با وجود تنوع گونه‌های گیاهی معطر از جمله گل‌سرخ، نعناع، مرزه، مریم‌گلی، شاه‌اسپـرم، ترخون، بیدمشک و ده‌ها گونه دیگر در آذربایجان غربی، راه‌اندازی واحدهای بزرگ اسانس‌گیری در آذربایجان غربی یک ضرورت به نظر می رسد.