صندوق بین‌المللی پول اعتباری برای مقابله کشورها با شیوع کرونا اختصاص داده و انتظار می‌رود این نهاد مالی بین‌المللی به مسئولیت‌های اخلاقی خود واقف بوده و با پرهیز از اعمال تبعیض علیه ملت‌ها، در طرف درست بایستد.
صندوق بین المللی پول ۵۰ میلیارد دلار برای مقابله کارونا تخصیص داده است.
ایران هم برای مقابله با کرونا و مدیریت پیامدهای اقتصادی آن مبلغ پنج میلیارد دلار از صندوق بین المللی پول وام درخواست کرده است. با دریافت این وام ایران می‌تواند هم به روند درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا سرعت بخشد و هم بخشی از مشکلات اقتصادی ناشی از شیوع کرونا را حل کند.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان حدود یک ماه پیش از اعلام آمادگی کریستالینا جیورجیوا مدیرعامل صندوق بین‌المللی پول برای اعطای تسهیلات اضطراری به کشورهای درگیر با شیوع ویروس کرونا خبر داد و گفت، بانک مرکزی ایران درخواست دسترسی فوری به این امکان را مطرح کرده است.
اما از ابتدا این نکته مبهم وجود داشت، که آیا با وجود سهم و رای بالای آمریکا در صندوق بین المللی پول، امکان دریافت این وام وجود دارد یا نه؟
براساس مکانیزم های صندوق بین المللی پول، میزان رای کشورها براساس سهم مشارکت آنها در صندوق تعیین می شود و با هم برابر نیست. براساس اطلاعات مندرج در سایت صندوق بین المللی پول، آمریکا با بیشترین سهم رایش ۱۶.۵۱ آرا محسوب می شود و رای ایران ۰.۷۴ درصد آرا است.
ارسال نامه برای دریافت وام
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد که در اواسط اسفند گذشته با ارسال نامه‌ای به کریستالینا جیورجیوا رئیس صندوق بین‌المللی پول، خواستار بهره‌مندی ایران از تسهیلات تامین مالی سریع، RFI در حدود پنج میلیارد دلار برای مبارزه با کرونا در ایران شده است.
همتی در حساب کاربری اینستاگرام خود نوشت: «روز جمعه ۱۶ اسفند ماه، نامه‌ای به خانم کریستالینا جیورجیوا رئیس صندوق بین‌المللی پول، نوشته اعلام کردم؛ براساس اعلان رسمی شما برای پشتیبانی از اعضا، از جمله ایران، و با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا در کشورمان و ضرورت تداوم پرقدرت اقدامات پیشگیری، درمان و مقابله با آثار اقتصادی آن، با توجه به میزان سهمیه جمهوری اسلامی ایران در صندوق، خواستار بهره‌مندی از «تسهیلات تأمین مالی سریع، RFI» درحدود پنج میلیارد دلار می‌باشیم. واکنش جامعه جهانی و صندوق بین‌المللی پول می‌تواند معیار خوبی برای ارزیابی ادعاهای آنها در کمک به کنترل این ویروس و کاهش آلام مردم آسیب‌دیده، باشد. امیدوارم صندوق بین‌المللی پول به این مسئولیت خود در حوزه وظایفش به‌سرعت عمل کند. همزمان بانک مرکزی از همه ابزارهای ممکن خود، به‌مانند قبل، برای پشتیبانی از هموطنان عزیز و غلبه بر مشکلات استفاده خواهد کرد.»
پالس مثبت اروپا
«جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز چهارم فروردین گفت که اعضای اتحادیه اروپا از درخواست ایران و ونزوئلا برای دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا حمایت خواهند کرد.
بورل گفت: به ایران کمک می‌کنیم زیرا بیشتر از هر کشور دیگری از ویروس کرونا آسیب دیده و کمک به این کشور مخالفت و نقض تحریم‌های آمریکا نیست.
هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه داد: نیاز به ارسال کمک‌های انسانی به ایران برای مقابله با ویروس کرونا وجود دارد.
از سوی دیگر خبرگزاری آلمان گزارش داد که توماس اوپرمن، معاون رئیس پارلمان آلمان، از آمریکا خواسته است که با توجه به شرایط سخت ایران، تحریم‌ها علیه این کشور را کاهش دهد.
یک مقام مسئول در صندوق بین المللی پول نیز از گفت وگو با مقامات ایرانی درباره درخواست وام پنج میلیارد دلاری خبر داد. «جهاد آزور» مدیر صندوق بین المللی پول در آسیای غربی و مرکزی، در یک نشست آنلاین گفت که این نهاد برای اطلاع از نیازهای ایران و به جریان انداختن درخواست این کشور، در حال مذاکره با مقامات ایرانی است.
وامی که پرداخت نشد
پس از انتشار فهرست اولیه دریافت‌کنندگان وام اضطراری صندوق بین‌المللی پول مشخص شد نام ایران در فهرست ده‌ها کشور دریافت‌کننده کمک‌های اضطراری بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا وجود ندارد.
علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ۱۷ فروردین در یک پیام توئیتری نوشت: «تحریم اقلام بهداشتی، اقدامی غیرقانونی، ضد حقوق بشری و دشمنی آشکار ترامپ با ملت ایران است. مخالفت آمریکا با اعطای تسهیلات درخواستی ایران از صندوق بین‌المللی پول برای تامین اقلام مورد نیاز مقابله با کرونا مصداق واقعی جنایت علیه بشریت است.»
با این حال رییس کل بانک مرکزی از تداوم فرایند اداره برای دریافت وام خبر داد.
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری در سخنانی صندوق بین المللی پول را از اعمال تبعیض علیه ملت ایران برحذر داشت و از این نهاد بین المللی خواست در طرف درست بایستد.
وی شب گذشته هم درگفت وگو با رئیس کل بانک مرکزی ضمن دریافت گزارشی از روند درخواست وام از صندوق بین المللی پول، بار دیگر با رد هرگونه تبعیض بین ایران و دیگر کشورها، تصریح کرد: صندوق بین‌المللی پول در این شرایط سخت باید بدون تاثیر پذیری از شیطنت‌های دشمنان ملت ایران، به وظیفه خود نسبت به تعهدات بین‌المللی عمل کند.
همتی هم در این گفت وگو اقدامات انجام گرفته را تشریح و اعلام کرد که درخواست، در مرحله طرح در هیأت اجرایی صندوق است و ما مصمم به پیگیری آن هستیم.
آمریکا براساس قوانین داخلی خود و به دلیل خصومت با ایران نمی تواند برای پرداخت وام به ایران رای مثبت دهد و نماینده این کشور در صندوق بین المللی پول موظف است که با این وام مخالفت کند. نماینده این کشور موظف است در موسسات مالی بین المللی رای منفی به درخواست وام کشورهایی که وزارت خارجی آمریکا، آنها را حامی تروریسم معرفی کرده است، بدهد.
اما نکته قابل توجه اینجاست که اکنون بحرانی بزرگ جهان را فراگرفته که برای رفع آن همکاری و کمک تمامی کشورها لازم است. اما در این شرایط نیز شاهد آن هستیم که خصومت آمریکا با کشور ما حتی بر کمک های بین المللی بر ایران تاثیر گذار است. یکی از قدیمی ترین و در عین حال جدی‌ترین مسایل فلسفه سیاسی، نسبت اخلاق با سیاست است. رویکرد کنونی آمریکا بی شک غیر اخلاقی ترین برخورد در شرایط بحرانی است.
نکته مهم دیگر اینکه کرونا بار دیگر پیوستگی و ارتباط جامعه جهانی و ضرورت همکاری کشورها در مقابله چنین بحرانهایی را نشان داد. در واقع قطع زنجیره جهانی انتقال کرونا مستلزم همکاری همه کشورهای درگیر این ویروس ایت و اگر به هر دلیل کشوری نتواند این ویروس را مهار کند تلاش سایر کشورها هم عقیم خواهد ماند. بنا بر این انتظار می رود صندوق بین المللی پول با عنایت به این مسئله همانطور که رییس جمهوری گفته در طرف درست بایستد و از هرگونه اعمال تبعیض علیه ملت ایران پرهیز کند.
