شهرستان ابهر جزو قطبهای اصلی کشاورزی زنجان محسوب میشود که از شرایط لازم برای توسعه کشت گلخانهای نیز برخوردار است. خشکسـالی و کمآبی در ایـران، یـک واقعیت اقلیمی است و بـا توجه بـه روند روزافـزون نیاز بخشهـای مختلف به آب، مشـکل کم آبی در سـالهای آینده حادتر نیز خواهـد شـد.
بر اسـاس گزارش مؤسسـه بینالمللـی مدیریـت آب، کشـور ایـران بـرای حفـظ وضـع فعلـی خـود تـا سـال ۲۰۲۵ بایـد بتوانـد ۱۱۲ درصـد بـه منابـع آب قابـل اسـتحصال خـود بیفزایـد. از آنجاییکـه ایـن امـر امکانپذیـر نیسـت، راهکارهـای مؤثـر و عملـی، اسـتفاده بهینـه و صرفهجویـی در مصـرف آب کشـاورزی خواهد بـود. بخش کشاورزی پرمصرفترین بخش در مصرف آب طبق آمارها در بخش شرب هر ایرانی ۲ برابر میانگین مصرف جهانی آب مصرف میکند و بخش کشاورزی ۹۲ درصد کل منابع آب را به خود اختصاص داده است.
از آنجاییکه بخش کشاورزی از پرمصرفترین بخشهای مصرف آب در ایران است، طی سالهای اخیر مدیریت مصرف آب در این بخش مورد توجه جدی مسئولان امر قرار گرفته و راهکارهای متفاوتی در این زمینه به کشاورزان ارائه شده است که استفاده از روشهای آبیاری نوین و اصلاح الگوی کشت و روی آوردن به کشتهای گلخانهای از جمله این راهها است.
کشت گلخانهای یکی از راهحلهای مدرن برای مبارزه با سرما، گرما و کمآبی است و در بسیاری از مناطق قطبی یا کشورهای استوایی که دارای آب و هوای سرد یا گرم هستند و یا با مشکل کمآبی روبهرو هستند، احداث گلخانه میتواند بهترین گزینه برای تولید میوه و سبزیجات در این مناطق باشد. با توجه به مشکل کمآبی موضوع کشت گلخانهای بیش از گذشته توجه متولیان امر و جوانان را به خود جلب کرده است، روشی که هم از مصرف آبی کمتری برخوردار است و هم درآمد خوب و صرفه اقتصادی برای کشاورزان در پی دارد.
پس از اجرای اصلاحات ارضی، در ایران اراضی کشاورزی که در برخی نواحی متوسط آن بین ۵ تا ۱۰ هکتار بالغ میشد، اکنون پس از یک نسل کوچکتر شده و برای کشاورز جوانی که میخواهد از مزایای زندگی بهتر بهرهمند شود، درآمد لازمه را نداشته و اصولا قادر به تامین زندگی یک خانوار روستایی نخواهد بود که خود، یکی از دلایل کوچ کشاورزان به شهرها یا مهاجرت آنها برای کشت به سایر مناطق مستعد از این مسئله اساسی سرچشمه میگیرد؛ اما با ایجاد گلخانه و بهرهبرداری فشرده و استفاده تکنیکهای جدید، حتی کشاورزانی که اراضی کوچک با مقدار محدودی آب در اختیار دارند، قادر به کسب درآمد کافی میشوند؛ یعنی با افزایش عملکرد در واحد سطح، منافع مکفی عاید آنها خواهد شد.
یکی دیگر از مزایای کشت گلخانهای، زودرسی است که این موضوع در بازار سبزی و صیفی، عامل مهمی در کسب درآمد است که پرورشدهنده با تجهیزات بهوجود آورده قادر میشود حداقل یک ماه در اکثر مناطق تولید زودرسی بهوجود آورده و در پارهای نواحی، در هر زمان از سال که مایل باشد، تولید را عرضه کند. کیفیت بالای محصولات گلخانهای، صرفهجویی در مصرف آب به دلیل سیستمهای تحت فشار نیز، از دیگر دلایلی است که میتواند نقش موثری در ترغیب علاقهمندان به کشاورزی به کشت گلخانهای داشته باشد.
شهرستان ابهر که یکی از قطبهای اصلی کشاورزی در استان زنجان محسوب میشود، از شرایط خوبی برای توسعه کشت گلخانهای برخوردار است.
در همین رابطه، رئیس جهادکشاورزی ابهر با اشاره به کاهش منابع آبی و بروز بحران در مناطق کشاورزی این شهرستان، به خبرنگار ایسنا میگوید: تغییر الگوی کشت و افزایش کشت گلخانهای از راهکارهای جدی افزایش تولید و کاهش مصرف آب است.
مجید قزوینیان میافزاید: کشور ما در کمربند خشک کره زمین واقع شده است و در سالهای اخیر در شرایط بحرانی آبی قرار دارد؛ لذا مدیریت مصرف آب در این حوزه از اهمیت ویژهای برخوردار است و در همین راستا یکی از مهمترین راهکارهای صرفهجویی، تغییر الگوی کشت و افزایش کشت گلخانهای است.
وی با تاکید بر اینکه تغییر الگوی کشت بحث بسیار مهمی است که باید به آن توجه ویژه شود، ادامه میدهد: در دنیای امروز دیگر صلاح نیست کشاورزان به سمت کاشت محصولات آببَر و با ارزشافزوده پایین بروند.
این مسئول با تاکید بر اهمیت مدیریت کشت، تصریح میکند: باید بررسی شود که هر محصول به اندازه و در مکان مناسب کشت شود؛ بهطور مثال سبزیجات و میوههای آببَر که نیاز مردم است را نمیتوان تولید نکرد، بلکه با مدیریت صحیح آن و کشت در مکان مناسب، با مصرف آب کمتر و با راندمان بالاتر، آن محصول را میتوان تولید کرد.
قزوینیان میافزاید: در الگوی کشت، محصولات کشاورزی که ارزشافزوده بیشتری دارند و آب کمتری مصرف میکنند، برای کاشت به کشاورزان توصیه میشود، کشاورزان نیز در فعالیت کشاورزی خودشان همیشه باید این دو ملاک را مدنظر خود قرار دهند.
رئیس جهادکشاورزی شهرستان ابهر با اشاره به مزیتهای فراوان کشت گلخانهای، میگوید: در این روش کشت، تولید در محیطهای گلخانهای، ۱۲ برابر افزایش و مصرف آب نیز به شدت کاهش مییابد.
وی با بیان این مطلب که شرایط برای توسعه کشت گلخانهای در شهرستان ابهر فراهم است، ادامه میدهد: آنچه دولت باید درخصوص تامین تسهیلات و صدور مجوزها انجام دهد، به خوبی صورت گرفته است ولی برای پایدار کردن تولیدات گلخانهای بایستی به نکات فنی، امکانسنجی، مکانیابی، بسترسازی، فرهنگسازی، تحقیقات و بازاریابی مناسب توجه ویژه داشت.