احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت نگران‌کننده بارش‌ها در کشور، گفت: بر اساس آخرین آمار منتشرشده، میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری تاکنون نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۴۰ درصد کاهش داشته است.
وی افزود: میانگین بارش کشور تاکنون حدود ۱۳۲ میلی‌متر بوده، در حالی‌که در حالت نرمال باید بیش از ۲۲۰ میلی‌متر بارندگی ثبت می‌شد. این آمار نشان می‌دهد که کشور همچنان در وضعیت خشکسالی قرار دارد و عملاً وارد پنجمین سال متوالی خشکسالی شده‌ایم.
وظیفه با اشاره به وضعیت بحرانی بارش در فصل بهار اظهار کرد: بارش‌های فصل بهار نسبت به میانگین بلندمدت، ۴۶ درصد کاهش داشته است؛ به‌طوری که تنها ۳۲ میلی‌متر بارندگی ثبت شده، در حالی‌که متوسط بلندمدت برای این بازه زمانی حدود ۶۰ میلی‌متر بوده است.
وی با تأکید بر اینکه تمامی استان‌های کشور با کاهش بارش نسبت به نرمال مواجه‌اند، گفت: استان‌های تهران، سمنان، فارس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی و کرمان از جمله مناطقی هستند که بیشترین میزان کاهش بارش را تجربه کرده‌اند. به عنوان مثال، استان سیستان و بلوچستان با ۷۶ درصد کاهش، هرمزگان با ۷۵ درصد، و سمنان با ۶۰ درصد در صدر استان‌های دارای بیشترین افت بارندگی قرار دارند.
وظیفه تصریح کرد: با توجه به اتمام فصل بارندگی و نزدیک شدن به فصل تابستان، چشم‌انداز تأمین منابع آبی بسیار نگران‌کننده است و مدیریت مصرف آب در تمامی بخش‌ها، به‌ویژه کشاورزی، باید در اولویت سیاست‌گذاران و مسئولان قرار گیرد.
تابستانی گرم و خشک در پیش داریم
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در خصوص چشم‌انداز بارندگی‌ها در فصل تابستان یادآور شد: بارش‌های فصل تابستان در کشور به‌طور طبیعی بسیار محدود است و عملاً بخش اعظم کشور تابستانی بدون بارندگی را سپری می‌کند.
وی افزود: تنها مناطقی که در تابستان انتظار بارش دارند، بخش‌هایی از جنوب شرق کشور شامل جنوب سیستان و بلوچستان، شرق هرمزگان و نواحی اطراف چابهار هستند که تحت تأثیر بارش‌های موسمی قرار دارند. همچنین سواحل شمالی کشور و بخش‌هایی از شمال آذربایجان شرقی از معدود مناطق دارای بارندگی تابستانه محسوب می‌شوند.
وظیفه ادامه داد: به جز این مناطق، تقریباً سایر نقاط کشور در تابستان فاقد بارش خواهند بود و این مسئله در کنار کاهش بارندگی‌های سالانه، تنش آبی را تشدید خواهد کرد. به‌طور کلی، ما با تابستانی گرم‌تر و خشک‌تر از نرمال مواجه خواهیم بود.
وی با اشاره به پیامدهای گسترده خشکسالی تصریح کرد: خشکسالی پدیده‌ای خزنده و بسیار خطرناک است که تقریباً تمامی ارکان زندگی انسان و طبیعت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از خشک شدن علفزارها و ضعف درختان جنگلی، به‌ویژه جنگل‌های زاگرس، تا افزایش رشد آفات و آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگل‌ها، همگی از جمله تبعات این شرایط هستند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، افزود: ترکیب خشکسالی با دمای بالاتر از نرمال، که اکنون در کشور مشاهده می‌شود، سبب افزایش پدیده‌هایی نظیر گرد و خاک، توسعه بیابان‌زایی و کاهش کیفیت هوا در شهرها شده است. این وضعیت سلامت عمومی، به‌ویژه در مناطق شهری، را به شدت تهدید می‌کند.
وظیفه با بیان اینکه میانگین دمای کشور از ابتدای سال آبی تاکنون حدود ۱.۴ درجه سانتی‌گراد بالاتر از نرمال بوده، گفت: در فصل بهار نیز دما به‌طور میانگین حدود ۳ درجه بیشتر از شرایط معمول بوده است. این افزایش دما موجب تشدید تنش آبی و افزایش مصرف منابع آبی در تمامی بخش‌ها شده است، از آب شرب و مصرف خانگی گرفته تا بخش کشاورزی.
وی خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی تبخیر از سطح زمین افزایش می‌یابد، خاک خشک‌تر می‌شود و روند بیابان‌زایی سرعت می‌گیرد. از سوی دیگر، تولید محصولات کشاورزی کاهش می‌یابد و معیشت کشاورزان با اختلال روبرو می‌شود که این مسئله تبعات اقتصادی و اجتماعی متعددی به همراه دارد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و خشکسالی با اشاره به پیش‌بینی وضعیت جوی ماه‌های آینده گفت: به جز جنوب شرق کشور که ممکن است تحت تأثیر سامانه‌های مونسون بارش‌هایی داشته باشد، در سایر مناطق کشور بارندگی قابل توجهی پیش‌بینی نمی‌شود. سواحل شمالی کشور نیز تابستانی خشک‌تر از نرمال را پیش‌رو دارند.
وی تأکید کرد: عملاً باید منتظر پاییز باشیم تا با شروع فصل بارش‌ها، دمای هوا کاهش یافته و فشار بر منابع آبی تا حدی کاهش یابد. با این حال، کشور در شرایط بسیار نگران‌کننده‌ای از نظر منابع آبی قرار دارد و در برخی مناطق، وضعیت به مرز بحران رسیده است.
مدیریت منابع آبی، کلید عبور از بحران خشکسالی
وظیفه ادامه داد: بارندگی‌ها به‌طور قابل توجهی کمتر از نرمال بوده و دمای هوا نیز به‌شدت بالاتر از میانگین بلندمدت ثبت شده است. این دو عامل موجب شده‌اند که دسترسی به منابع آب کاهش یابد و شرایط بحرانی در بسیاری از مناطق کشور ایجاد شود. در حال حاضر برخی از استان‌ها به‌وضوح در وضعیت تنش شدید آبی قرار دارند و نیازمند مدیریت فوری منابع هستند.
وی با اشاره به پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا در فصل پاییز تصریح کرد: در حال حاضر نمی‌توان با قطعیت گفت که پاییز امسال از نظر بارش چگونه خواهد بود. با توجه به شرایط کلی حاکم بر جو کشور و الگوهای اقلیمی فعلی، چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای در مورد پاییز پربارش وجود ندارد و احتمال دارد پاییز نیز نسبتاً خشک و کم‌بارش باشد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در پایان گفت: در چنین شرایطی، مدیریت صحیح منابع آبی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. باید با برنامه‌ریزی دقیق و اتخاذ تدابیر مؤثر، به‌گونه‌ای عمل کنیم که کمترین میزان بحران و قطعی آب در کشور رخ دهد.
